Podróż Wędrówki po Ziemi Chełmińskiej - Gotyk na dotyk i toruńskie pierniki...



Największa w Polsce - po Krakowie - liczba zabytków, reprezentujących najlepsze osiągnięcia gotyckiej architektury ceglanej w Europie, najlepiej zachowany zespół gotyckiej architektury mieszkalnej w Europie północnej, unikalny średniowieczny układ przestrzenny,  widoczne wpływy przodujących ośrodków sztuki europejskiej z Brugią, Gandawą i Lubeką na czele, sześć zabytków klasy zerowej, 50 zabytków klasy pierwszej i 270 klasy drugiej (używając dawnej, nieobowiązującej już, ale dość precyzyjnej klasyfikacji) - już samo to wystarcza, by Toruń stał się celem podróży dla najbardziej wymagającego turysty. A dodać jeszcze należy urocze nadwiślańskie bulwary, nastrojowe uliczki i zaułki, muzea i pomniki, dostojne kościoły, pamiątki po najbardziej znanym mieszkańcu, który "wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię", klimatyczne kawiarenki i knajpki - wszystko to sprawia, że w Toruniu nie sposób się nudzić. Każdy na pewno znajdzie tu coś dla siebie. Atmosferę miasta dobrze oddaje lansowane przez torunian hasło "Gotyk na dotyk". Bo ślady przeszłości są tu widoczne na każdym niemal kroku. A przeszłość była bardzo bogata i burzliwa...

Choć ślady osadnictwa w okolicach Torunia sięgają epoki paleolitu, a w czasach rzymskich tereny te położone były na słynnym szlaku bursztynowym, to powstanie tego jednego z najpiękniejszych miast polskich zawdzieczamy rycerzom niemieckiego zakonu NMP. Przybyli oni na te tereny na początku lat 30-tych XIII wieku i na miejscu dawnego grodu słowiańskiego zbudowali swój pierwszy zamek, będący siedzibą komtura. Stąd wyruszały ich wyprawy na podbój plemion pruskich.

Już w końcu roku 1233 wieliki mistrz Herman von Salza lokował Toruń na prawie chełmińskim, zaś w trzydzieści lat później, w roku 1264, prawa miejskie uzyskało sąsiadujące ze Starym - Nowe Miasto. W roku 1454 doszło do połączenia Starego i Nowego miasta w jeden organizm, ale pozostawiono oddzielające je obwarowania. Zanim jednak to nastąpiło, Toruń w roku 1280 wstąpił do Hanzy i wkrótce stał się prężnym, najważniejszym do czasu przejęcia tej roli przez Gdańsk, ośrodkiem handlowym w dorzeczu dolnej Wisły. 

XIV i XV wiek to pierwszy okres szybkiego rozwoju miasta. Powstały wówczas najważniejsze, zachowane do dziś zabytki gotyckie. Mimo, że Toruń odgrywał znaczącą rolę gospodarczą i polityczną w państwie krzyżackim, jego bogaty patrycjat dążył do poddania miasta pod władzę królów polskich. Wyrazem tego było uczestnictwo Torunia w zawiązanej przeciw Krzyżakom w 1440 roku konfederacji szlachty i miast, zwanej Związkiem Pruskim. To właśnie jego rada, obradująca w Toruniu wypowiedziała posłuszeństwo Zakonowi, co dało asumpt do wybuchu wojny trzynastoletniej w 1454 roku. Kończący ją pokój, zawarty w 1466 roku właśnie w Toruniu, przesądził o włączeniu miasta i nowej prowincji - Prus Królewskich - w granice Polski. Prusy Królewskie cieszyły się znaczną autonomią - miały własny skarb, monetę (bitą od 1528 roku w Toruniu), prawa, herb i pieczęć. Toruń, obok Gdańska i Elbląga, był jednym z trzech tzw. Wielkich Miast Pruskich.

XVI stulecie i I połowa XVII wieku to drugi okres szybkiego rozwoju Torunia. Miasto bogaciło się na handlu wiślanym, składzie soli i towarów solnych, wielkich dorocznych jarmarkach międzynarodowych. Znalazło to odicie w wyrafinowanej architekturze i wystroju świątyń, gmachów publicznych i kamienic mieszczańskich, bujnym życiu kulturalno-artystycznym i rozwoju oświaty. Rozwijająca się reformacja uczyniła z Torunia ważny ośrodek protestantyzmu w Rzeczypospolitej. W roku 1568 nastąpiło otwarcie protestanckiego Gimnazjum Akademickiego, a w roku 1594 uroczyste podniesienie go do rangi uczelni półwyższej. Wkrótce, konkurencją dla niego stało się, powstałe w 1605 roku, katolickie Kolegium Jezuickie.

W roku 1629 miasto odparło oblężenie Szwedów. Rozpoczęto budowę fortyfikacji bastionowych, dzięki czemu Toruń stał się jedną z najpotężniejszych twierdz w Rzeczypospolitej. W roku 1645 w mieście odbyło się Colloquium charitativum, jedyne na świecie spotkanie ekumeniczne w celu pogodzenia katolików i protestantów, które choć nie osiągnęło celu - odbiło się szerokim echem w całej ówczesnej Europie.

Wojny, toczące się w II połowie XVII i na początku XVIII wieku, znacznie osłabiły miasto. W latach "potopu" miała miejsce blisko 3-letnia okupacja szwedzka, a wojna północna przyniosła miastu największe w jego historii zniszczenia. W wyniku szwedzkiego ostrzału w 1703 roku, spłonęła znaczna część Rynku, ratusz i kościoły. W 1708 roku ludność miasta została zdziesiątkowana przez wielką epidemię dżumy. Latem 1724 doszło do zamieszek między katolikami i protestantami, które przeszły do historii jako tzw. "tumult toruński". Zakończył się on surowym wyrokiem sądu królewskiego i ścięciem protestanckiego burmistrza miasta, Jana Godfryda Roesnera i kilku radnych, co odbiło się głośnym echem poza granicami kraju.

W wyniku II rozbioru Polski, Toruń dostał się w roku 1793 pod władzę Prus. W epoce napoleońskiej, w latach 1807-1815, znalazł się w granicach Księstwa Warszawskiego, by po upadku Napoleona powrócić pod zabór pruski. XIX wiek przyniósł powolny rozkwit gospodarczy i nowe inwestycje. Linie kolejowe połączyły Toruń z wieloma miastami, rozwinięto infrastrukturę miejską. Prusacy zbudowali koszary, szpital, fortyfikacje, arsenały, dworce, pocztę, kilka fabryk, sąd. Wszystko to w stylu neogotyckim, co przypominać miało o krzyżackich korzeniach miasta. I przypomina. Jednakże, poza zewnętrznym sztafażem, próba nadania miastu na wskroś niemieckiego charakteru nie powiodła się. W II połowie XIX wieku to właśnie Toruń stał się największym ośrodkiem polskości na Pomorzu (działało tu blisko 40 polskich organizacji).

Po I wojnie światowej, w wyniku postanowień traktatu wersalskiego, Toruń został przyznany odrodzonej Polsce. 18 stycznia 1920 roku wojska niemieckie opuściły miasto. W okresie międzywojennym Toruń był dynamicznie rozwijającą się stolicą województwa pomorskiego. Ilość mieszkańców podwoiła się, zbudowano wiele nowych osiedli, a w roku 1940 zamierzano otworzyć uniwersytet. Uniknięto zarazem budowy wielkich zakładów przemysłowych.

Po wybuchu II wojny światowej Toruń został zajęty przez Niemców i włączony do Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie (Reichsgau Danzig-Westpreußen). W czasie okupacji niemieckiej i zajęcia przez Armię Czerwoną w 1945 roku, miasto na szczęście uniknęło większych zniszczeń.

W okresie PRL Toruń stracił na znaczeniu. Wprawdzie tuż po wojnie powołano Uniwersytet Mikołaja Kopernika i wybudowano kilka dużych zakładów (w tym "Elanę"), to jednak siedzibą województwa została bardziej "proletariacka" Bydgoszcz, w której nowa władza cieszyła się większym, niż w Toruniu, poparciem. W latach 1975-1999 Toruń był siedzibą nowoutworzonego województwa toruńskiego, a po reformie administracyjnej jest obecnie współstolicą województwa kujawsko-pomorskiego. Po roku 1989 miasto stało się centrum inwestycyjnym, naukowym i turystycznym regionu. Rozbudował się Uniwersytet Mikołaja Kopernika, powstały nowe uczelnie, hotele, muzea. Pojawili się prywatni inwestorzy. W 1997 roku zespół Starego i Nowego Miasta i ruiny zamku krzyżackiego wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO, a w 2004 roku wybrano Toruń na ogólnopolską siedzibę Ligi Polskich Miast i Miejsc UNESCO. W roku 2007 miasto rozpoczęło starania o przyznanie mu tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016.

  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń
  • Toruń