Golub-Dobrzyń to piękne miasteczko, malowniczo położone w pradolinie Drwęcy. Powstało z fuzji dwóch autonomicznych organizmów miejskich - Golubia, położonego w dawnej ziemi chełmińskiej w zakolu po prawej stronie rzeki, i Dobrzynia - niegdyś przedmieścia Golubia, znajdującego się na przeciwległym brzegu, w ziemi dobrzyńskiej.
Pierwszą wzmiankę o wsi Golub znajdujemy dopiero w dokumencie z 1258 roku. Wcześniej, bo w 1231 roku cała ziemia chełmińska zajęta została przez Krzyżaków. Wykorzystawszy obronne położenie osady nad rzeką, rycerze zakonni zbudowali tu w latach 1296-1306 duży zamek na wzniesieniu, a następnie założyli miasto na prawie chełmińskim. Kiedy miało to miejsce - nie wiadomo, gdyż pierwszy dokument lokacyjny zaginął. Lokację potwierdził w 1421 roku wielki mistrz krzyżacki Michał Kuchmeister. Początkowo miasto świetnie się rozwijało, ucierpiało mocno dopiero w wojnie polsko-krzyżackiej w 1414 roku, a szczególnie w tzw. "wojnie golubskiej" w 1422 roku.
Na mocy warunków II pokoju toruńskiego z 1466 roku, Ziemia Chełmińska, jako część Prus Królewskich, wróciła pod władzę Polski. Bardzo pomyślny dla miasta był okres, w którym król Zygmunt III Waza nadał starostwo golubskie (1611-1625) swej siostrze - królewnie Annie Wazównie. Miasto się ożywiło, powstały nowe cechy, kwitł handel. Wojny szwedzkie z lat 1626-1629 i 1655-1660, jak i późniejsza wojna siedmioletnia w latach 1756-1763 przyniosły zniszczenia i zubożenie ludności na skutek upadku handlu, rabunków i nakładanych kontrybucji.
Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku Golub został włączony do Prus. Tymczasem na lewym brzegu Drwęcy, naprzeciwko Golubia, zaczął wyrastać groźny konkurent miasta - Dobrzyń. Jego rozwój nastąpił mniej więcej od drugiej połowy XVII wieku, do czego wydatnie przyczynili się właściciele osady - Działyńscy, obdarzając ją wieloma przywilejami. W 1789 roku hrabia Ignacy Działyński nadał osadzie Przedmieście Golubskie prawa miejskie i nazwał ją Dobrzyniem, ofiarowując miastu swój herb rodowy.
Po II rozbiorze w 1793 roku również Dobrzyń znalazł się pod zaborem pruskim, a w latach 1807-1815 oba miasta - Golub i Dobrzyń - weszły w skład Księstwa Warszawskiego. Po upadku Napoleona, od maja 1815 roku Drwęca stanowiła granicę między Prusami a Rosją. Czasy zaboru pruskiego w Golubiu to okres germanizacji ludności polskiej, ale także i rodzenia się ruchu narodowego, a potem niepodległościowego jego mieszkańców. Natomiast Dobrzyń w zaborze rosyjskim burzliwie się rozwijał i w krótkim czasie prześcignął Golub.
W okresie międzywojennym Golub należał do województwa pomorskiego, a Dobrzyń do warszawskiego. Sytuacja ta nie sprzyjała ożywieniu obu miast. W czasie okupacji hitlerowskiej szczególnie dotkliwe straty poniósł Dobrzyń. Niemcy wymordowali połowę jego mieszkańców, głównie Żydów, a należące do nich domy i zabudowania spalili. Inną natomiast taktykę zastosowali okupanci wobec mieszkańców Golubia, których ok. 90% zostało pod przymusem wpisanych do III grupy listy narodowościowej niemieckiej. Po wyzwoleniu ponowiono próby połączenia Golubia i Dobrzynia w jeden organizm miejski, co udało się dopiero w 1951 roku. Obecnie miasto jest siedzibą powiatu.
Piękne położenie, zabytkowe kościoły i kamieniczki, a przede wszystkim górujący nad miastem zamek krzyżacki (zwany też często zamkiem Anny Wazówny), na którym odbywają się od ponad 30-lat tradycyjne turnieje rycerskie sprawiają, że do Golubia-Dobrzynia warto przyjechać.
