Brodnica - stolica Pojezierza Brodnickiego, liczącego ponad 100 jezior - leży nad Drwęcą, na granicy historycznych regionów: Ziemi Chełmińskiej, Prus i Mazowsza. Nazwę swą (zarówno polską jak i niemiecką - Strasburg) zawdzięcza właśnie granicznemu położeniu i przejściu przez rzekę, zwanemu brodem. Lokalizacja taka sprawiła, iż przez stulecia miasto było ważnym ośrodkiem handlowym, pośredniczyło w handlu między krajami Europy Zachodniej i Wschodniej. Najstarszą częścią Brodnicy jest leżące na lewym brzegu Drwęcy Michałowo, gdzie już od XII wieku istniała komora celna i kasztelania należąca do książąt mazowieckich i kujawskich.
Po sprowadzeniu przez księcia Konrada I Mazowieckiego w 1226 roku Krzyżaków do Ziemi Chełmińskiej, nowi gospodarze utworzyli opozycyjny do Michałowa ośrodek administracyjno-gospodarczy. Akt lokacyjny i prawa miejskie Brodnica otrzymała przed rokiem 1298. Ziemię Michałowską Zakon Krzyżacki przejął w zastaw w 1303 roku, a następnie nabył na własność w 1317 roku za długi, od księcia kujawskiego Leszka Ziemomysłowica. XIV wiek stanowi okres gospodarczego rozkwitu Brodnicy. W latach 1305-1339 wybudowano warowny zamek, miasto otoczono potężnymi murami, wzniesiono kościół farny, ratusz i obronne bramy wjazdowe, nastąpił rozwój rzemiosła i handlu. Do początków XV wieku Brodnica stanowiła jeden z ważniejszych ośrodków gospodarczo-militarnych państwa krzyżackiego. W burzliwym okresie wojen polsko-krzyżackich w pierwszej połowie XV wieku Brodnica i Ziemia Michałowska kilkakrotnie przechodziła pod panowanie polskie. W 1440 miasto przystąpiło do Związku Pruskiego. Pierwszym polskim kasztelanem Brodnicy w latach 1454-1456 został jeden z głównych twórców Związku - rycerz Jan z Wichulca.
Do Królestwa Polskiego Brodnica przyłączona została definitywnie w 1466 roku, po II pokoju toruńskim. Jako miasto królewskie stała się siedzibą starostów. Od początku XVII wieku starostwo brodnickie nadawane było członkom rodziny królewskiej. Starościnami brodnickimi były: Anna Wazówna - siostra Zygmunta III Wazy oraz jego żona Konstancja i córka Anna Katarzyna, żona Władysława IV - Cecylia Renata oraz jego doradca i kanclerz wielki koronny Jerzy Tęczyn Ossoliński, Maria Kazimiera d' Arquien - żona Jana III Sobieskiego, hetman polny koronny Marcin Kalinowski oraz marszałek wielki koronny Franciszek Baliński.
Okres rozkwitu miasta związany jest z osobą Anny Wazówny, która objęła brodnickie starostwo w 1605 roku i mieszkała tu do śmierci w roku 1625. Była osobą inteligentną i wykształconą. Stworzyła w Brodnicy silny ośrodek intelektualny, szczycący się tolerancją religijną. Na brodnickim dworze gościła uczonych i pisarzy, których była gorliwą i hojną protektorką. Anna Wazówna, królewna szwedzka, wnuczka Zygmunta I Starego i Bony Sforzy z energią przystąpiła do przebudowy pałacu wzniesionego przez Rafała Działyńskiego w 1564 roku, czyniąc zeń nowoczesną siedzibę.
Okres po śmierci Anny Wazówny to dla Brodnicy wyjątkowo niepomyślne czasy. Wojny oraz konflikty religijne, zarazy i pożary nawiedzające miasto przyniosły wiele zniszczeń. W wyniku rozbiorów Polski, Brodnica dostała się pod panowanie pruskie, które trwało 148 lat (okres niewoli przerwała na krótko przynależność miasta w latach 1806-1815 do Księstwa Warszawskiego). Była wówczas miastem leżącym na granicy z zaborem rosyjskim. To na błoniach pod Brodnicą zakończyło się Powstanie Listopadowe. We wrześniu 1831 roku przez granicę z Prusami przeszły tu główne siły powstańcze wraz z korpusem generała Rybińskiego, liczące 20 tysięcy żołnierzy.
Wiek XIX przyniósł miastu ożywienie gospodarcze. Powstały zalążki przemysłu, rozwijało się rzemiosło. Linie kolejowe połączyły Brodnicę z innymi miastami, a na początku XX wieku wybudowano kanalizację, wodociągi i elektrownię miejską. Niepodległość Brodnica odzyskała 18 stycznia 1920 roku. Wyzwolona została przez wojska generała Józefa Hallera. Wkrótce po wybuchu II wojny światowej miasto zostało wcielone do III Rzeszy. Ofiarą okupanta stała się przede wszystkim miejscowa inteligencja, rozpoczęły się masowe aresztowania, egzekucje, wywózki do obozów koncentracyjnych. Po wojnie wybudowano nowe osiedla mieszkaniowe, stworzono wiele miejsc pracy, wzrosła liczba mieszkańców. Współczesna Brodnica, to nie tylko liczne zabytki i urokliwe zakątki, to również miasto o ambicjach gospodarczych, które w 1998 r. obchodziło swój jubileusz 700-lecia istnienia i nadania praw miejskich.
