Leżący na Kociewiu Tczew jest jednym z najstarszych miast pomorskich. Znaleziska archeologiczne wskazują, że jego okolice były zasiedlone przez człowieka już około 3000-1700 lat p.n.e. Pierwsza źródłowa wzmianka o Tczewie pochodzi z 1198 roku, kiedy to książę świecki Grzymisław nadał dobra ziemskie zakonowi joannitów. Osada wymieniona jest w dokumencie jako Trsow. W późniejszych źródłach występuje ona także pod nazwami Derszewo, Dërszewo lub Dirschau.
Rosnące znaczenie gospodarcze Wisły zadecydowało o budowie zamku i przeniesieniu stolicy księstwa przez Sambora II (1211-1277) z Lubiszewa do Tczewa na przełomie 1252 i 1253 roku. Ewenementem w skali kraju był fakt powstania w Tczewie rady miejskiej już w 1258 roku, a więc na dwa lata przed nadaniem osadzie praw miejskich. Ostatni władca Pomorza Gdańskiego książę Mszczuj II (Mestwin II) w roku 1289 sprowadził do Tczewa dominikanów, którzy zbudowali w mieście swój kościół i zespół klasztorny.
W roku 1308 Pomorze Gdańskie wraz Tczewem zostało opanowane przez Krzyżaków. Organizacja miejska przestała wówczas istnieć na ponad pół wieku. Dopiero bowiem w latach 1364-1383 Krzyżacy nadali miastu przywileje, regulujące zakres praw i obowiązków mieszczan w stosunku do Zakonu. W roku 1410, po bitwie grunwaldzkiej, miasto na krótko znalazło się w rękach polskich. I pokój toruński z 1411 roku pozostawił jednak Tczew i całe Pomorze w granicach państwa zakonnego. W roku 1440 Tczew przystąpił do Związku Pruskiego, a po wojnie trzynastoletniej (1454-1466), na mocy II pokoju toruńskiego został przyłączony do Polski. Od roku 1468 miasto było siedzibą starostwa niegrodowego oraz powiatu.
W roku 1577 miał miejsce, spowodowany nieostrożnością żołnierzy Stefana Batorego, wielki pożar, który prawie doszczętnie zniszczył miasto. Przetrwały tylko budowle sakralne. Odbudowane ze zgliszcz miasto odwiedził w 1623 roku król Zygmunt III Waza. W czasie wojen ze Szwecją w XVII wieku i w okresie wojny północnej (1700-1721) miasto ucierpiało od przeciągających tędy obcych wojsk.
Po I rozbiorze Polski w roku 1772 Tczew znalazł się pod panowaniem pruskim. Ośrodkiem polskiej kultury w mieście pozostawali dominikanie (do kasaty zakonu w 1818 roku). W lutym 1807 roku miasto zostało zdobyte przez żołnierzy armii napoleońskiej, dowodzonych przez generała Henryka Dąbrowskiego. Na rozkaz Napoleona miasto zostało oszańcowane i umocnione, a sam Cesarz kilkakrotnie przebywał w Tczewie. Po upadku Powstania Listopadowego w Tczewie przebywali internowani przez władze pruskie powstańcy, z których część osiedliła się w mieście na stałe.
W I połowie XIX wieku Prusacy rozebrali część murów obronnych z basztami i bramami wjazdowymi, połowę fortyfikacji z czasów szwedzkich i napoleońskich, a także zniszczony już zamek tczewski. Od połowy XIX wieku Tczew zaczął się rozwijać, jako ośrodek przemysłowy oraz ważny węzeł kolejowy i drogowy. W latach 1851-1857 zbudowano pierwszy most na Wiśle. Wkrótce przestał on wystarczać i w latach 1888-1890 wybudowano tuż obok niego drugi most. Przejął on funkcję mostu kolejowego. W II połowie XIX i na początku XX wieku w Tczewie powstały: młyn parowy, fabryka maszyn Muscata, fabryka i warsztat naprawy maszyn Kriesela, fabryka wyrobów metalowych Kelcha, królewski zakład budowy maszyn, odlewnia żelaza, wytwórnie wyrobów cementowych Hoffmana, dwie cukrownie, fabryka wafli, browar, gazownia, wodociągi, zakłady kanalizacji, wodociągi miejskie. Rozwinął się też handel zbożem oraz żegluga na Wiśle. W okresie poprzedzającym odzyskanie niepodległości powstały w Tczewie liczne organizacje polskie: Ochotnicza Straż Pożarna, Zjednoczenie Zawodowe Polskie, Bank Ludowy, Towarzystwo śpiewacze św. Cecylii. Oparciem polskości był Kościół Katolicki.
W styczniu 1920 roku do Tczewa wkroczyły oddziały "Błękitnej Armii" generała Józefa Hallera. W tym samym roku komandor Antoni Garnuszewski zorganizował w Tczewie Państwową Szkołę Morską, która miała tu siedzibę do czasu przeniesienia do Gdyni w 1930 roku. W roku 1926 powstał w mieście port rzeczno-morski. Szczególnie korzystne dla portu tczewskiego były lata 1926-1928 - okres szczytowej koniunktury na polski węgiel, spowodowanej długotrwałym strajkiem angielskich górników. Po roku 1928 port w Tczewie stracił na znaczeniu z racji uruchomienia portu gdyńskiego. Żegluga na Wiśle jednak nie ustała. Dziesiątki barek i holowników przepływało przez Tczew codziennie. Odbywał się też regularny ruch pasażerski. Od roku 1930 stacjonował w Tczewie 2 Batalion Saperów, który na wypadek wojny miał jak najdłużej przeciwstawić się Niemcom oraz wysadzić mosty na Wiśle.
Po wybuchu wojny, walki w obronie miasta trwały tylko jeden dzień - 1 września 1939 roku. Żołnierze polscy wykonali jednak swoje zadanie. Na rozkaz ppłk. Stanisława Janika - mosty zostały zniszczone. Uniemożliwiono w ten sposób przegrupowanie Niemcom w celu przeprowadzenia skrzydłowego uderzenia na linię Bugu. 2 września 1939 roku do Tczewa wkroczyły wojska hitlerowskie. Rozpoczęła się okupacja - czas mordów i represji dla wielu mieszkańców. Na terenie miasta utworzono obozy dla jeńców angielskich i francuskich oraz obóz pracy dla Polaków. Działały różne organizacje konspiracyjne ruchu oporu (m.in. Armia Krajowa i Gryf Pomorski). 12 marca 1945 roku Tczew został zdobyty przez jednostki 2 Armii Uderzeniowej II Frontu Białoruskiego.
Po II wojnie światowej Tczew należał do najbardziej zniszczonych przez działania frontowe miast Pomorza Gdańskiego. Praktycznie, nie ostała się żadna zdolna do produkcji fabryka. Podjęto najpierw trud odbudowy, a następnie rozbudowy miasta, które obecnie liczy ponad 60 tysięcy mieszkańców. Dziś w mieście istnieje szereg przedsiębiorstw przemysłu elektromaszynowego, maszynowego, stoczniowego, metalowego, spożywczego, budownictwa wodnego i mostowego.
