Podróż Galicyjskie wakacje - Ustrzyki Dolne



Ustrzyki Dolne, będące siedzibą powiatu bieszczadzkiego, to ładnie miasteczko, położone malowniczo wśród otaczających je wzgórz nad rzeką Strwiąż, toczącą swe wody do Dniestru. Gdy wjeżdżamy tu obwodnicą bieszczadzką od południa pierwszym godnym uwagi obiektem jest znajdujące się po prawej stronie Sanktuarium Matki Bożej Rudeckiej - Królowej Bieszczadzkiej. Po jego zwiedzeniu warto zatrzymać się w centrum w okolicach sympatycznego rynku, otoczonego głownie współczesnymi kamieniczkami i pospacerować uliczkami miasta.

W 1497 rokukról Jan Olbracht oddał okolice Ustrzyk Dolnych w dzierżawę Iwonii Janczonowiczowi z Siedmiogrodu, za zasługi położone w czasie wojny bukowińskiej. W 1509 roku Iwonia Unihowski, protoplasta rodu Ustrzyckich, lokował wieś Ustrzyki, wtedy nazwaną Ustryk. Nazwa ta oznaczała miejsce zbiegu potoków, przy których leżała osada. Ustrzyki leżały przy rozwidleniu ważnych traktów handlowych wiodących do Krosna, Sambora i na Węgry. Rozwijał się handel a szczególnie znane były tutaj targi na bydło. W 1667 roku Maciej Stanisław Ustrzycki, sędzia sanocki, wystawił kościół w Jasieniu, zaś w roku 1727, dzięki staraniom Ustrzyckich osada uzyskała prawa miejskie. Ród Ustrzyckich władał tymi ziemiami do połowy XVIII wieku, później przeszły one na własność Mniszchów, w XIX wieku - Piaseckich i Laskowskich, zaś w XX wieku - Nanowskich. Nieco wcześniej - W 1672 roku, podczas ostatniego najazdu czambułów tatarskich Nuradyna-Soltana na Bieszczady, ordyńcy ograbili i spalili miejscowość, a mieszkańców uprowadzili w jasyr. W sierpniu 1769 roku w okolicach Ustrzyk Dolnych toczyły się walki konfederatów barskich przeciwko wojskom rosyjskim generała Iwana Grigoriewicza Drewicza (Johanna von Drewitza; 1739-1800).

W wyniku rozbiorów Rzeczypospolitej miasto znalazło się pod panowaniem austriackim. W 1846 roku mieszkańcy Ustrzyk i okolic aktywnie uczestniczyli w powstaniu krakowskim przeciw zaborcy. Ożywienie życia gospodarczego spowodowało oddanie w 1872 roku do użytku linii kolejowej łączącej Ustrzyki z innymi miastami (tzw. Pierwszej Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej) oraz rozwój przemysłu naftowego.

W czasie I wojny światowej w rejonie Ustrzyk toczyły się walki między wojskami rosyjskimi i austriackimi. 4 września 1914 roku zatrzymał się tu na krótko, owacyjnie witany, polski Legion Wschodni - formacja utworzona we Lwowie pod auspicjami Naczelnego Komitetu Narodowego, dowodzona przez gen. Czesława Młota Fijałkowskiego (1892-1944). Na przełomie 1914 i 1915 roku, front dwukrotnie przeszedł przez te tereny, niszcząc miasto. W listopadzie 1918 roku miasto było świadkiem zwycięskiej potyczki opancerzonego pociągu „Kozak” pod dowództwem, Stanisława Maczka (1892-1994) - wówczas porucznika - z oddziałem Ukraińskiej Armii Halickiej. 6 grudnia 1918 roku Ukraińcy zaatakowali Ustrzyki Dolne, by odciąć od Polski załogę Lwowa. Na odsiecz miastu pośpieszył przybyły z Krakowa szwadron kawalerii, który rozbił kolumnę ukraińską. 12 grudnia 1918 roku przez Ustrzyki przeszły polskie oddziały pod dowództwem płk. Henryka Minkiewicza-Odrowąża (1880-1940), rozwijając natarcie, odnosząc zwycięstwo nad Ukraińcami i śpiesząc na odsiecz Lwowa. 

W czasie II wojny światowej walki obronne z nacierającymi Niemcami toczyła tu 3 Brygada Górska płk. Jana Stefana Kotowicza (1890-1963), wchodząca w skład grupy operacyjnej gen. Kazimierza Orlika-Łukoskiego (1890-1940). Nie udało się jednak zatrzymać Niemców, którzy zajęli Ustrzyki, przekazując je po kilkunastu dniach sojuszniczej Armii Czerwonej. W listopadzie 1939 roku po przeprowadzonych wcześniej "wyborach" miasto włączono do Ukraińskiej SRR. Sowiecka okupacja, pełna represji i wywózek na Syberię, trwała w Ustrzykach do 27 czerwca 1941 roku. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej Ustrzyki Dolne zostały zajęte przez oddziały słowackie (Rýchla Skupina) w dniu 29 czerwca 1941 roku. W czasie okupacji niemieckiej w okolicach miasta działały różne oddziały partyzanckie: AK, BCh, partyzantka sowiecka, a także - w końcowej fazie wojny - oddziały UPA. W czasie okupacji hitlerowskiej zagładzie uległa społeczność żydowska Ustrzyk Dolnych. 18 września 1944 roku, po walkach z Niemcami, do miasta wkroczyły oddziały sowieckie. Nastąpiły aresztowania polskich partyzantów oraz wywózki na Syberię. Po wojnie miasto znalazło się w ZSRR. W czerwcu 1946 roku wysiedlono stąd Polaków.

W 1951 roku w ramach korekty granic, Ustrzyki Dolne i okolice zostały przekazane Polsce w zamian za obfitujący w złoża węgla rejon Sokala. Miasto i okolice zaludnili przesiedleńcy, głównie z terenów Lubelszczyzny.

Dziś Ustrzyki są siedzibą powiatu i ważnym ośrodkiem ruchu turystycznego ukierunkowanego na Bieszczady.

  • Ustrzyki Dolne
  • Ustrzyki Dolne
  • Ustrzyki Dolne
  • Ustrzyki Dolne
  • Ustrzyki Dolne
  • Ustrzyki Dolne
  • Ustrzyki Dolne
  • Ustrzyki Dolne
  • Ustrzyki Dolne