Nie miejcie więc do Trójcy żalu,
Wyrok historii za nią stał
Opracowany w każdym calu -
Każdy z nich chronił, co już miał.
Mógł mylić się zwiedziony chwilą -
Nie był Polakiem ani Bałtem...
Tylko ofiary się nie mylą!
I tak rozumieć trzeba Jałtę! Jacek Kaczmarski 1984
Do Liwadii, stanowiącej dziś część wielkiej Jałty, przyjeżdżamy z Ałuszty słonecznym rankiem. Nad nami prawdziwe lazurowe niebo bez jednej chmurki. A przed nami pałac Romanowów, elegancki lśniący w promieniach słonecznych białym marmurem.
Początki kompleksu pałacowego i parku sięgają 1834, gdy polski magnat Leon Potocki kupuje ziemię na ktorej buduje niewielką rezydencję, kaplicę i zakłada park. W 1860 posiadłość kupił car Rosji Aleksander II Romanow, który przebudowuje pałac Potockich, a katolicką kaplicę rozbudowuje i zmienia jej charakter na prawosławny. W 1895 na polecenie cara Mikołaja II do parku zostają dołączone nowe tereny, na których posadzono nowe drzewa odnawiając dotychczasowy drzewostan. Nowy car nakazuje rozebrać dotychczas istniejącą rezydencję i w 1910 powstaje noworenesansowy bardzo reprezentacyjny i większy od poprzedniego pałac wg projektu Nikołaja Krasnowa. Do budowy użyto przywiezionego z Inkermanu wapienia pochodzącego z okresu górnej kredy, stąd też pałac szybko zaczęto nazywać białym pałacem.
Do wnętrza prowadzi brama umieszczona w arkadowym przejściu. Zaraz za drzwiami niemiłe skojarzenie; jak żywy, trudno powiedzieć, że wita, żołnierz w mundurze NKWD. To oczywiście figura, może woskowa, ale wrażenie jest jednoznaczne. Szybko jednak mija, kiedy oglądamy komnaty, kiedyś carskie, a obecnie zamienione na sale eksponujące dzieje rodziny Romanowów i upamiętniające konferencję jałtańską, salę w której obradowali przedstawiciele wielkich mocarstw ustalając granice państw i decydując o nowym porządku świata, a zwłaszcza Europy. Przechodzimy do prywatnych kiedyś komnat cara Mikołaja II i jego żony Aleksandry Fiodorowny. Zdjęcia rodziny carskiej i piękne sprzęty oraz przedmioty użytku codziennego zostały wyeksponowane tak, jakby jeszcze przed chwilą byli tu mieszkańcy, w pokoju jadalnym porcelana została ułożona na stole jakby przed obiadem. Wyglądamy przez okna, z gabinetu Stalina rozciąga się piękny widok na morze, z korytarzy widać patio włoskie i dziedziniec arabski, też w formie patio. Patrząc na otoczenie jak i na wnętrza trudno dziwić się, że Liwadia była ulubionym miejscem wypoczynku Romanowych. Spędzali tu dużo czasu, czasem aż do jesieni. Nazywano to sezonem aksamitnym, bo damy przechadzające się wzdłuż wybrzeża ubrane były w aksamity chroniące je przed chłodem. Tutaj zmarł ojciec ostatniego cara, Aleksander III i tu jego następca Mikołaj II odebrał wiernopoddańczy hołd od urzędników i oficerów.
Przy wyjściu z pałacu znalazły miejsce sklepy z pamiątkami, a wśród nich charakterystyczne dla rodziny Romanowów, stylizowane na jajka Faberge, duże nieestetyczne białe plastikowe, bardzo prawdopodobne, że produkowane w kraju, który jest w stanie wyprodukować wszystko pod warunkiem, że zamówienie opiewać będzie na co najmniej milion sztuk, jaja.
Prawdziwe jajka Faberge wykonywane były w pracowni nadwornego jubilera na zamówienie cesarza jako prezent wielkanocny. Były wykonywane ze złota, srebra,kamieni szlachetnych, kości słoniowej i masy perłowej, a do ich zdobienia używano emalii. Pierwsze jajko wielkanocne w pracowni Fabergé powstało w 1884 na zlecenie Aleksandra III, jako prezent dla żony cesarza Marii. Po śmierci Aleksandra III jego syn, Mikołaj II, kontynuował tradycję zamawiania jednego jajka na Wielkanoc. W środku jajka zazwyczaj kryła się niespodzianka, która aż do momentu otworzenia podarunku była objęta ścisłą tajemnicą. Fabergé inspirował się wydarzeniami historycznymi, wojnami lub ważnymi wydarzeniami z zakresu osiągnięć cywilizacyjnych. Zdobił swoje dzieła miniaturami carskich rezydencji, wizerunkami członków rodziny. Dekoracja jajka koronacyjnego ofiarowanego przez Mikołaja II żonie Aleksandrze w 1897 nawiązywała do sukni koronacyjnej carycy - jajko pokrywała drobniutka siatka, w środku ukryta była złota miniatura karety koronacyjnej, z siedzeniami z rubinu, szybkami z górskiego kryształu i koroną na dachu. Było jajko lodowe wykonane ze srebra i kryształu kryjące bukiecik przebiśniegów, było drzewko pomarańczowe, jajko zdobione perłami tworzącymi kwiaty konwalii, ciemnogranatowe jajko szyszka z ukrytym wewnątrz Hindusem na słoniu, jajko z umieszczonym na zewnątrz zegarem i wiele innych z których kilka ozdobionych było miniaturowym emaliowanymi portretami członków rodziny carskiej.
Spacerujemy po parku podziwiając krzewy i drzewa. Piękne smukłe cyprysy, którymi tak zachwycał się Mickiewicz, uniknęły na szczęście całkowitego wycięcia, do którego przyczyniłby się nieświadomie, Roosevelt. Prezydent Stanów Zjednoczonych nie wiedząc, że Stalin kompletnie nie ma poczucia humoru, spoglądając kiedyś przez okno zażartował, że taki tu cmentarny nastrój. To stwierdzenie oburzyło Stalina i kiedy wyjaśniono mu, że w Ameryce na cmentarzach rosną cyprysy, nakazał ich wycięcie. Na szczęście nie interesował się Liwadią aż tak bardzo, żeby sprawdzić wykonanie polecenia. Dzięki czemu większa część cyprysów ocalała.
