Kozienice - cel następnego etapu podróży - to miasto powiatowe w województwie mazowieckim, położone nad rzeką Zagożdżonką, na Nizinie Środkowomazowieckiej, w historycznej Małopolsce. Istnieje wiele przekazów o pochodzeniu nazwy Kozienice. Wywodzono ją od „kozińców” – legowisk saren, od dawnej nazwy rzeczki Zagożdzonki - Kozielniczki, jak również od legendarnego, królewskiego powiedzenia na polowaniu - „kozie nic”.
Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1206 roku, kiedy wraz z sąsiednimi wsiami Kozienice nadane zostały klasztorowi norbertanek w Płocku. Włości te były jednak znacznie oddalone od Płocka, więc Kozienice w drodze zamiany stały się własnością królewską i pozostały nią aż do rozbiorów. W 1326 roku wieś Kozienice została przeniesiona na prawo magdeburskie przez króla Władysława I Łokietka (1260/1261-1333). Miejscowość położona na skraju Puszczy Kozienickiej przy trakcie z Wilna do Krakowa stała się jednym z ulubionych miejsc polowań króla Władysława II Jagiełły (1362-1434), który przebywał tu 10 razy. Prawdopodobnie dla niego wzniesiono tu drewniany dwór myśliwski, a sam król w 1394 roku ufundował tu kościół. Bliskość puszczy i dostęp do drewna pozwoliła na budowę mostu pontonowego, który po spławieniu do Czerwińska pozwolił wojskom polskim pomiędzy 30 czerwca a 3 lipca 1410 roku na przeprawę przez Wisłę w czasie wojny z Krzyżakami. W 1467 roku królowa Elżbieta Rakuszanka (1436/1437-1505) urodziła tu królowi Kazimierzowi IV Andrzejowi Jagiellończykowi (1427-1492) syna - późniejszego króla Zygmunta I Starego (1467-1548), co upamiętnia do dziś pamiątkowa kolumna wzniesiona w 1518 roku. Jest ona najstarszym pomnikiem świeckim w Polsce.
8 stycznia 1549 roku król Zygmunt II August (1520-1572) wydał na sejmie w Piotrkowie przywilej dla wojewody ruskiego i starosty radomskiego Piotra Firleja z Dąbrowicy, pozwalający na założenie miasta na części gruntów, a w roku 1550 wydany został drugi przywilej lokacyjny. W 1557 roku król Zygmunt August ufundował tu parafię, a w roku 1558 Kozienice otrzymały przywilej na organizowanie jarmarków.
Następne stulecie przyniosło wiele klęsk. W 1652 roku miasto spustoszyła epidemia cholery. W czasie „potopu szwedzkiego” pod Kozienicami 6 kwietnia 1656 roku doszło wprawdzie do zwycięskiej dla Polaków bitwy, ale już w następnym roku miasto zostało zniszczone przez wojska siedmiogrodzkiego księcia Jerzego II Rakoczego (1621-1660). Ponowne zniszczenia, dokonane tym razem przez Szwedów w 1704 roku przyniosła wielka wojna północna.
W roku 1764 w Kozienicach powstał skład soli dla całego powiatu radomskiego, a w roku 1779 otrzymały one przywilej na organizowanie 12 jarmarków rocznie. W 1782 roku miasto, w którym przeważała drewniana zabudowa, zostało zniszczone przez pożar. W latach 1784-1788 powstała tu największa w Rzeczypospolitej fabryka broni palnej (wytwarzała świetne tzw. sztucery kozienickie), a samo miasto - praktycznie od nowa lokowane - zyskało murowaną zabudowę. Odbudową i przebudową zajął się osobiście król Stanisław August Poniatowski (1732-1798), a prace realizowano wg projektu Jana Kantego Fontany (1731-1800). W 1792 roku w czasie wojny polsko-rosyjskiej pod Kozienicami stało polskie wojsko pod dowództwem księcia Józefa Antoniego Poniatowskiego (1763-1813).
Bardzo ważnym wydarzeniem w życiu miasta było utworzenie powiatu kozienickiego w 1867 roku. Dzięki temu została wybudowana droga do Radomia, wzniesiono koszary, przebudowano i rozbudowano pałac. Rozwijał się także przemysł - działała fabryka blachy, garbarnia, browar i młyny. Na progu XX wieku Kozienice zamieszkiwało około 6500 osób, z czego blisko 59% stanowili Żydzi.
Pierwsza wzmianka o kozienickich Żydach pochodzi z 1596 roku, zaś w przywileju Zygmunta III Wazy (1566-1632), wystawionym w Warszawie 13 czerwca 1616 roku, zezwolono im na posiadanie domów, prowadzenie handlu, propinację trunków oraz utrzymywanie się z rzeźnictwa. Przywilej ten potwierdził w Krakowie 9 marca 1633 roku król Władysław IV Waza (1595-1648), ponadto zezwolił im mieć bóżnicę oraz użytkować posiadany już cmentarz. Przez wiele lat Kozienice były znanym i liczącym się ośrodkiem chasydyzmu. Dynastię kozienickich cadyków zapoczątkował Izrael ben Sabatai Habstein (1733-1814), zwany Magidem z Kozienic lub Kaznodzieją z Kozienic, uczeń słynnego Samuela Szmelkego z Nikolsburga. Był on cenionym talmudystą, kabalistą i uznanym autorytetem moralnym. Jego następcami kolejno byli: Eleazer, Jehil Jaakow, Jerachmiel Mosze oraz Aron Jahiel. Przed wybuchem II wojny światowej w mieście funkcjonowały 3 synagogi - niestety, żadna z nich nie zachowała się do naszych czasów. II wojna światowa zakończyła kilkusetletnią historię kozienickiego sztetla. We wrześniu 1939 roku część Żydów uciekła z miasta. Pozostałych Niemcy zamknęli w getcie, do którego przywieziono także Żydów Magnuszewa, Ryczywołu, Głowaczowa, Sieciechowa i innych miejscowości. W dniu 27 września 1942 roku wszystkich mieszkańców getta w Kozienicach przewieziono do obozu śmierci w Treblince.
Podczas okupacji niemieckiej działały w okolicach miasta oddziały partyzanckie (głównie Bataliony Chłopskie i AK). Powojenny rozwój miasta związany był przede wszystkim z budową Elektrowni Kozienice i towarzyszących jej zakładów. Obecnie Kozienice przekształcają się z ośrodka przemysłowego w ośrodek rekreacyjno-sportowy.
Więcej informacji o zwiedzanych przez nas miejscach podaję w opisach zdjęć.
