Podróż Uroki nadwiślańskiej jesieni - Magnuszew



Następnym przystankiem w naszej podróży był Magnuszew (dawniej Magnuszów) - duża wieś w powiecie kozienickim, położona na tzw. Zapiliczu między Pilicą a Radomką w ziemi czerskiej i mająca niegdyś status miasteczka. 

Jej początki sięgają XII wieku, dokładnie jednak nie wiadomo, w którym roku osada powstała. Nazwa miejscowości wywodzi się od imienia Magnusa, palatyna księcia Zbigniewa - syna Władysława Hermana. Prawdopodobnie po podziale ziem przez Władysława Hermana między synów, był on również komesem czerskim. Od XIV wieku osada była w rękach rodu Magnuszewskich herbu Ogończyk. Pierwszym potwierdzonym w aktach właścicielem Magnuszewa i jego okolicznych wiosek był rycerz Świętosław Krzeczyjawa (Krzeczyjwa). 26 kwietnia 1377 roku książę warszawsko-czerski Siemowit III Mazowiecki (ok. 1320-1381) nadał mu przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim. Wraz z przywilejem miasto otrzymało prawo do założenia targowiska, dwóch jarmarków w roku oraz targów niedzielnych tygodniowych. Na nadanie osadzie rangi miasta miał wpływ rozwój osadnictwa, handlu i rzemiosła, a także położenie na szlaku handlowym wzdłuż lewego brzegu Wisły.

W 1424 roku Stanisław - przypuszczalnie syn Świętosława – sprzedał swoje włości Mikołajowi Powale z Taczewa – rycerzowi spod Grunwaldu. W 1537 roku Andrzej Powała–Magnuszewski uzyskał od króla Zygmunta I Starego (1467-1548) potwierdzenie przywilejów lokacyjnych Magnuszewa. Miasto posiadało wówczas port i zakłady szkutnicze, z których drewno na maszty okrętowe, drewno budowlane i opałowe spławiano szlakiem wiślanym do Gdańska. Duże dochody przynosił także handel zbożem. Rozwój sąsiedniej Warki a także zniszczenia wojenne i liczne pożary drewnianej zabudowy spowodowały upadek Magnuszewa, który w roku 1576 utracił prawa miejskie.

Podczas "potopu szwedzkiego" na początku kwietnia 1656 roku, oddziały Karola X Gustawa podczas ucieczki spod Kozienic do Warki wtargnęły do Magnuszewa, doszczętnie łupiąc i niszcząc osadę. Między innymi spłonął wtedy drewniany kościół wybudowany w 1358 roku. W 1680 roku w miejscu spalonego, stanął nowy kościół drewniany.

W latach 1744-1749 potomkowie Powałów sprzedali grunty nabywcom z rodu Potockich. Jednakże już na początku lat 70. XVIII wieku dobra Potockich znalazły się w ordynacji Andrzeja Hieronima Franciszka Zamoyskiego (1716-1792) herbu Jelita, kanclerza wielkiego koronnego. W roku 1774 uzyskał on odnowienie praw miejskich od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1732-1798). Odrodzone miasto otrzymało 12 jarmarków w roku oraz targi w każdy poniedziałek. W roku 1778 pożar zniszczył miasto, a na przełomie wieków XVIII i XIX nie omijały go klęski suszy, powodzi i pożarów, które doprowadziły do znacznego wyludnienia Magnuszewa. Miasto opuścili rzemieślnicy, część gospodarzy i zagranicznych majstrów. Mimo że Stanisław Kostka Zamoyski herbu Jelita (1775-1856) starał się rozwijać rzemiosło, to od 1820 roku gmina zaczęła chylić się ku upadkowi. W latach 50-tych XIX wieku władze carskie wprowadziły obostrzenia, określając powierzchnię gruntową, liczbę ludności i budżety miast. Magnuszew niestety nie spełniał tych kryteriów i 1 stycznia 1869 roku, na mocy ukazu cara Aleksandra II (1818-1881) bezpowrotnie utracił prawa miejskie. 

W czasie II wojny światowej prowadzone były w okolicach Magnuszewa działania wojenne, w wyniku których miejscowość została prawie doszczętnie zniszczona.

W Magnuszewie obejrzeliśmy ładny XVIII-wieczny kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela. 

 

  • Magnuszew
  • Magnuszew
  • Magnuszew
  • Magnuszew