Podróż Świętokrzyskie miasteczka i zamki - Wąchock



Wąchock znany jest w całej Polsce z dowcipów, których bohaterem jest miejscowy sołtys (choć władzę w Wąchocku sprawuje nie sołtys lecz burmistrz). Dlaczego akurat padło na to niewielkie miasteczko? Trudno powiedzieć. W każdym razie, dowcipy te, władze Wąchocka traktują jako dodatkowy magnes przyciągający turystów. Powstał tu nawet pomnik owego, znanego z dowcipów sołtysa, a w miasto organizuje coroczny Zjazd Sołtysów, który też jest atrakcją turystyczną. 

Pierwsza pisemna wzmianka o Wąchocku pochodzi z roku 1179, kiedy to biskup krakowski Gedko (1130-1185) ufundował klasztor, do którego sprowadził cystersów z francuskiego opactwa Morimond. W następnym stuleciu wąchocki klasztor uzyskał status samodzielnego opactwa, a dzięki darowiznom władców, rycerstwa i szlachty stał się z czasem jednym z najbardziej znaczących i najbogatszych opactw w Polsce. Cystersi z Wąchocka przyczynili się do rozwoju rzemiosła i przemysłu, zakładając w okolicy kopalnie i warsztaty metalowe. W roku 1315 powstała w Wąchocku komora celna, która istniała tu do połowy XV wieku. W roku 1454 król Kazimierz IV Jagiellończyk nadał Wąchockowi prawa miejskie magdeburskie. W swej historii miasteczko było wielokrotnie niszczone przez pożary i najazdy obcych wojsk. W latach 1259-1260 padło ofiarą Tatarów, później - Szwedów, a w roku 1657 zostało splądrowane przez oddziały ich sojusznika - księcia siedmiogrodzkiego Jerzego II Rakoczego. Warto zauważyć, że Wąchock, pomimo istnienia zamożnego i wpływowego klasztoru, nigdy nie osiągnął dużego znaczenia administracyjnego ani gospodarczego, do czego przyczyniła się polityka biskupów krakowskich i benedyktynów z opactwa na Świętym Krzyżu. Po okresie napoleońskim, decyzją kongresu wiedeńskiego z 1815 roku Wąchock został włączony w granice Królestwa Polskiego. Wkrótce potem, w roku 1819 skasowano klasztor, a jego dobra przeszły na własność państwa. Po wybuchu Powstania Styczniowego w 1863 roku generał Marian Langiewicz przeprowadził w Wąchocku koncentrację sił powstańczych, które miały iść na Warszawę w sile około 1400 ludzi. 3 lutego 1863 roku pod Wąchockiem doszło do bitwy z wojskami rosyjskimi. W ramach represji po stłumieniu powstania, władze carskie odebrały Wąchockowi w roku 1869 prawa miejskie, które miejscowość odzyskała dopiero w 1994 roku. W czasie II wojny światowej w 1943 roku w okolicach Wąchocka działało Zgrupowanie Partyzanckie AK "Ponury", dowodzone przez legendarnego por. Jana Piwnika (pośmiertnie awansowanego na stopień majora). Dziś w mieście stoi jego pomnik, a jego zwłoki sprowadzone z nowogródczyzny spoczywają w klasztorze cystersów. Zakonnicy wrócili bowiem do Wąchocka w 1951 roku, a w roku 1964 ich siedziba została ponownie podniesiona do rangi opactwa.

W Wąchocku warto zatrzymać się, jako że zachowały się tu ciekawe zabytki przeszłości. Oczywiście nie można pominąć zespołu kościelno-klasztornego, gdzie uwagę przykuwa piękny XII-wieczny romański kapitularz. Na terenie klasztoru warto obejrzeć także ciekawą ekspozycję poświęconą partyzantom AK ze Zgrupowania "Ponury". Jeśli mamy więcej czasu warto wybrać się na miejscowy cmentarz żydowski, na którym zachowało się około 30 macew, obejrzeć interesujące kapliczki, XIX-wieczny zajazd i ruiny dawnego zakładu metalurgicznego z I połowy XIX wieku. 

  • Wąchock
  • Wąchock
  • Wąchock
  • Wąchock