Jednym z najbardziej charakterystycznych i najpiękniejszych elementów krajobrazu kulturowego Żuław są domy podcieniowe. Niegdyś w każdej wsi stało ich kilka, wszem i wobec informując o zamożności gospodarzy. Dziś coraz więcej z nich popada w ruinę. Wielka szkoda, bo oprócz manifestowania bogactwa, stanowiły doskonały przykład wspaniałego rzemiosła.
Tym co odróżnia dom podcieniowy, od innych wiejskich chałup, jest właśnie ów podcień - wysunięte piętro wsparte na kilku zdobnych, drewnianych słupach. Ilość kolumn świadczyła o bogactwie właściciela. Każda z nich odpowiadała jednej włóce ziemi, czyli około osiemnastu hektarom. Łatwo więc się domyślić, że gospodarz mieszkający w domu z podcieniem opartym na dziewięciu filarach i dziś byłby kimś!
Przyjmuje się, choć trudno znaleźć na to jednoznaczne dowody, że inspiracją dla pierwszych budowniczych domów podcieniowych, były szlacheckie dworki. Być może stąd używane czasem określenie "dwór żuławski". Nie ulega jednak wątpliwości, że część z nich nie tylko dościgała wzorca, ale nierzadko śmiało mogła z nim konkurować.
Choćby dom w Trutnowych. Jeden z niewielu, który można zwiedzić również w środku. Właściciel, zapalony miłośnik Żuław, urządził tu małe, żywe muzeum, po którym sam oprowadza, zasypując gości ciekawostkami. Dom w Kleciach, choć mocno podniszczony, należy do najbardziej monumentalnych. W niedalekim Stalewie podziwiać można inny "pałac" o powierzchni przeszło sześciuset metrów kwadratowych! W Zwierznie, w dawnym domu ludowym, zbudowanym na wzór domu podcieniowego, działa szkoła. Te w Orłowie, Marynowych, Kępniewie, Szaleńcu, Markusach, Rozgarcie, Lubieszewie, Jezierniku, Gniazdowie, Nowej Cerkwi, Pordenowie, Wielkich i Małych Lasowicach, może tak nie imponują, a czasem nawet przygnębiają stanem, ale warto je odwiedzić, przyjrzeć się detalom i... cieszyć się, że się zdążyło.
