Podróż Żydowskie cmentarze - Cmentarz w Bielsku Podlaskim



Pierwsze informacje na temat Żydów w Bielsku Podlaskim (jid. Bielsk Podliask) pochodzą z XV wieku, kiedy to król Kazimierz Jagiellończyk oddał w dzierżawę myto dwóm Żydom z Łucka. W owym czasie społeczność żydowska była jednak nieliczna. Gmina żydowska powstała dopiero w 1542 roku. Była już wtedy synagoga. W drugiej połowie XVI wieku dochodziło w mieście do zatargów pomiędzy chrześcijanami i żydami. Być może spowodowało to opuszczenie Bielska przez Żydów, jako że spisy z końca XVI wieku nie odnotowują już ludności żydowskiej, choć według innych źródeł gmina żydowska istniała tu jeszcze do roku 1662. Ponowny napływ Żydów do Bielska Podlaskiego miał miejsce u schyłku XVIII wieku, a oficjalną zgodę na osiedlanie się uzyskali oni na przełomie lat 1802/1803. W roku 1807 w mieście powstała ponownie gmina żydowska. W II połowie XIX wieku Żydzi stanowili już ponad 65% mieszkańców Bielska Podlaskiego. Istniały wtedy trzy synagogi, bądź domy modlitwy. Udział ludności żydowskiej w populacji miasta zaczął maleć w XX wieku. W przededniu II wojny światowej wynosił on około 38%. Główna synagoga miejska została wzniesiona w 1898 roku. Była drewniana i znajdowała się w centrum Bielska, na miejscu starej świątyni. Otrzymała ona nazwę Jafe Einana (Ładne Oczy). Została ona rozebrana w czasie okupacji niemieckiej. Wokół niej znajdowało się kilka domów modlitwy - wszystkie rozebrano po wojnie. Obok głównej synagogi znajdowała się stara synagoga, zwana od imienia fundatora "Icł's Beth Midrasz". Jej ozdobą był wspaniały, misternie rzeźbiony aron ha-kodesz. Istniały także jescze dwie inne synagogi: "Szaarej Zion Beth Midrasz" (Bramy Syjonu) oraz synagoga wybudowana u schyłku XIX wieku przez Jowela Landaua i Tanchiela Grodzińskiego. W Bielsku Podlaskim istniała też łaźnia rytualna (mykwa), szkoła Talmud-Tora, jesziwa i żydowski dom sierot. Niestety, żaden z tych obiektów nie dotrwał do naszych czasów. W centrum miasta mieścił się także stary cmentarz żydowski, po którym nie pozostały żadne ślady. Nową nekropolię założono w 1807 roku przy drodze wylotowej do Brańska. Ostatni pochówek na nim miał miejsce w 1941 roku. W czasie wojny cmentarz został zdewastowany przez hitlerowców. Na uporządkowanej po wojnie części cmentarza pozostały jedynie resztki nagrobków. Brak jest tu macew, a kilka nagrobków postawiono już po wojnie jako pamiątki ufundowane przez rodziny zmarłych. W starszej części cmentarza zachowało się około 100 nagrobków, z których najstarszy pochodzi z 1850 roku. 

Los ludności żydowskiej Bielska Podlaskiego był podobny jak w wielu innych miasteczkach. W 1941 roku, po zajęciu tych terenów Niemcy utworzyli tu getto, które poza bielskimi, skupiało też Żydów z okolicznych miejscowości. Po jego likwidacji, w listopadzie 1942 większość mieszkańców wywieziono do Treblinki, gdzie zostali oni wymordowani, część wywieziono do getta w Białymstoku. 

  • Bielsk Podlaski - cmentarz żydowski
  • Bielsk Podlaski - cmentarz żydowski
  • Bielsk Podlaski - cmentarz żydowski