Podróż Żydowskie cmentarze - Cmentarz w Siemiatyczach



Początki osadnictwa żydowskiego w Siemiatyczach nie są udokumentowane. Wiadomo jest, że podobnie jak większość podlaskich Żydów byli to przybysze z Europy Zachodniej. W zapisie z 1690 roku znajdziemy skargę siemiatyckich mieszczan na Żydów, którzy wykupili dużą część ich majątków, uchylając się jednak od płacenia podatków i innych świadczeń na rzecz całej społeczności. W latach późniejszych liczba osadników wzrosła a stosunki z ludnością chrześcijańską ułożyły się poprawnie. Z biegiem lat, populacja żydowska stała się najliczniejszą grupą narodowościową w mieście, stanowiąc około 53% mieszkańców. Podobnie jak w wielu innych miasteczkach siemiatyccy Żydzi zajmowali się głównie handlem i rzemiosłem. Ciekawostką, o której wie niewielu jest fakt, żetwórca koncepcji syjonizmu pochodził z Siemiatycz. Nazywał się on Gedaliah i nieml 200 lat przed Teodorem Herzlem i Kongresem W Bazylei wystąpił on z koncepcją budowy żydowskiego państwa w Palestynie, dokąd udał się wraz ze swym bratem Mojżeszem.

Tutejszy cmentarz żydowski powstał w XVIII wieku. Po pożarze miasta w roku 1758 księżna Anna Jabłonowska postanowiła w czasie odbudowy zmienić strukturę przestrzenną. Wezwała przedstawicieli żydowskiej społeczności i zaproponowała im przeniesienie cmentarza na drugą stronę rzeczki Kamionki. Choć wezwani żydowscy seniorzy zdecydowanie odmówili przenosin, księżnej udało się uzyskać zgodę innego członka starszyzny kahalnej, Kardyszewicza i pomimo protestów, a nawet zamieszek przez ówczesny cmentarz przeprowadzono szeroką aleję. Zaprzestano pochówków w tym miejscu, a na Kardyszewicza społeczność żydowska rzuciła klątwę.  Aby wynagrodzić Żydom popełnione świętokradztwo, księżna postanowiła wybudować synagogę. Żydzi z początku odmawiali przyjęcia takiego prezentu, ale gdy piękny i duży budynek oddano do użytku, Żydzi dali się przebłagać i zaczęli odprawiać tam modły. Nowy cmentarz założono przy dzisiejszej ulicy Polnej, przy drodze w kierunku prawosławnego sanktuarium na Świętej Górze Grabarce. Podobnie, jak większość ludności żydowskiej, również i cmentarz nie przetrwał pożogi II wojny światowej.

Siemiatycze znalazły się pod okupacją niemiecką 11 września 1939 roku. Przez następne 12 dni, do momentu zajęcia miasta przez Armię Czerwoną, Żydzi poznali przedsmak terroru niemieckiego. Represje antyżydowskie nie ustały po zajęciu miasteczka przez Rosjan. Nowe władze skrępowały ekonomiczną działalność Żydów przez wysokie podatki, deportowały także wielu żydowskich przedsiębiorców i kupców. Druga okupacja niemiecka zaczęła się w Siemiatyczach 23 czerwca 1941 roku. Wkraczające w ślad za Wehrmachtem grupy operacyjne organizowały pogromy Żydów, a 29 czerwca dokonały egzekucji Żydów, oskarżonych o działalność komunistyczną.Do lipca 1942 roku Żydzi w Siemiatyczach zajmowali swoje domy, jednak musieli już je oznakować.

W sierpniu władze utworzyły zamknięte getto. Stłoczono tam nie tylko Żydów siemiatyckich, lecz także zwiezionych z Drohiczyna, Mielnika, Nurzca, Grodziska, ze wsi Siemiony i innych okolicznych wsi. W listopadzie Niemcy rozpoczęli wysiedlanie ludności getta. 3 listopada, doszło do buntu. Wielu Żydów próbowało sforsować druty i uciec. Zginęło wtedy kilkaset osób, jednakże około 300 Żydom udało się wymknąć poza getto. W kolejnych tygodniach pozostałą ludność getta wywieziono do obozu zagłady w Treblince. Holocaust przeżyło niewiele ponad 100 osób, które po wojnie wyemigrowały z Polski.

Pozostałości żydowskiej nekropolii, otoczone kamiennym murem i bramą z czterema gwiazdami Dawida, zamykają ten maleńki ogród cmentarny. Tuż przy wejściu, z kilkunastu zachowanych nagrobków, wybudowano pomnik upamiętniający Żydów Siemiatycz. Poza tym brak jest śladów pochówków. Teren cmentarza porośnięty jest drzewami. 

  • Siemiatycze - cmentarz żydowski
  • Siemiatycze - cmentarz żydowski
  • Siemiatycze - cmentarz żydowski
  • Siemiatycze - cmentarz żydowski
  • Siemiatycze - cmentarz żydowski
  • Siemiatycze - cmentarz żydowski
  • Siemiatycze - cmentarz żydowski
  • Siemiatycze - cmentarz żydowski
  • Siemiatycze - cmentarz żydowski
  • Siemiatycze - cmentarz żydowski
  • Siemiatycze - cmentarz żydowski