Miasto Susz zostało założone przez biskupów kapituły pomezańskiej, którzy w roku 1305 rozpoczęli tu budowę osady obronnej. Wcześniej, na wzgórzu nad pobliskim jeziorem, istniał prastary gród pruski o nazwie Susse. Po lokacji, miasto, które przyjęło wówczas nazwę Rosenberg (nazwa ta nawiązuje zapewne do znajdującej się w herbie miasta jego patronki św. Rozalii z czerwoną różą w ręce), zostało otoczone murem oraz fosą. Mury zbudowano z polnych kamieni w dolnej części, z cegły w górnej. Posiadały one siedemnaście wież, furtę zamkową i trzy bramy: od zachodu Prabucką, od południa, od strony Jeziora Miejskiego - Wodną i Szpitalną od wschodu. W niemal kolistym zarysie urbanistycznym centralne położenie posiadał kwadratowy rynek. W południowo-wschodniej części miasta już na początku XIV wieku zbudowano, włączony w system fortyfikacyjny, wzorowany na katedrze kwidzyńskiej, kościół parafialny. Miasto od XIV wieku posiadało na rynku, zniszczony w XVII wieku, ratusz. Resztki jego murów rozebrano w 1783 roku. W XV wieku prosperowały w Suszu cechy tkaczy i sukienników. Były też cechy krawców, szewców, piekarzy i rzeźników. Wojny toczone w XV i XVI wieku pomiędzy Polską i Zakonem Krzyżackim przyniosły niemal całkowite zniszczenie Susza. W następnym stuleciu ogromnym ciężarem dla mieszkańców były wojny szwedzkie. Szwedzi wymuszali kontrybucje wojenne a samo miasto zostało przez nich splądrowane. Susz niszczony był wielokrotnie przez pożary, a na początku XVIII wieku, podobnie jak wiele innych miejscowości pruskich, dotknęła go epidemia dżumy. Dotkliwsza jednak w skutkach była okupacja francuska w latach 1806-1807. W pobliskim Kamieńcu mieściła się główna kwatera wojsk francuskich, w której przebywał Napoleon. Okupacja ta zrujnowała miasto finansowo i gospodarczo. Po klęsce Napoleona, w ślad za wycofującą się Armią Narodów, do Susza wkroczyły wojska rosyjskie. W XIX wieku nastąpił największy rozwój miasta. Powstała fabryka tabaki, młyn, cegielnia, koszary wojskowe, browar i szkoła. Rosła liczba mieszkańców, wybudowano kilka dróg oraz połączenie kolejowe. Wybudowano także szpital i kilka fabryk oraz wiatraków. W XIX wieku doszło także do ostatecznej germanizacji miejscowej ludności polskiej. Na początku XX wieku zbudowano rzeźnię, mleczarnię i pocztę oraz elektrownię i halę sportową. Rozwój przerwała II wojna światowa, która doprowadziła do zniszczenia prawie całego miasta.
Główny zabytkiem, godnym uwagi w Suszu jest kościół farny p.w. św. Antoniego Padewskiego, o którym więcej informacji podaję w opisach zdjęć. W jego sąsiedztwie znajduje się kilka ciekawych kamieniczek i ładny park, położony na wysokim wzniesieniu, opadającym do brzegów malowniczego jeziora.
W pobliżu Susza, w Szymbarku znajdują się także ciekawe ruiny zamku kapituły pomezańskiej. Opis i zdjęcia z tego miejsca można znaleźć w relacji z podróży, zatytułowanej "Terra Lubavia".
