Tytuł tego rozdziału podróży jest powtórzeniem zdania zasłyszanego w 2005 roku na wileńskim cmentarzu na Rossie podczas obchodów 70 rocznicy śmierci marszałka Józefa Pilsudskiego od starszego pana, uczestnika operacji Ostra Brama. Na stwierdzenie, że musimy pożegnać się bo czas wracać do Polski usłyszeliśmy "TAM POLSKA GDZIE POLSKIE GROBY".Tak bardzo zapadło mi to w pamięć, że nie sposób było oprzeć się nadaniu takiego tytułu przy pisaniu o Cmentarzu Łyczakowskim.
Gospodarz nasz, jego żona i obie córki są lekarzami. Moja córka jest studentką Akademii Medycznej w Warszawie. Czy możemy nie zobaczyć Akademii Medycznej we Lwowie, jeśli pan domu deklaruje swoją pomoc w oprowadzeniu nas? I w ten oto sposób drugi dzień pobytu we Lwowie, przeznaczony na zwiedzanie Cmentarza Łyczakowskiego zaczynamy od, po drodze, obejrzenia pięknych i monumentalnych budowli w których kształcą się ukraińscy i nie tylko medycy. Schodzimy w dół ulicą Piekarską i przez bramę główną wchodzimy na teren jednej z najpiękniejszych narodowych nekropolii.
Cmentarz, położony na wzgórzu na Łyczakowie, odległym w 18w. od centrum miasta, w cieniu drzew, przypomina piękny park w którym ciszę i spokój, po często burzliwych losach znalazły tysiące obywateli Lwowa. Znajdujące się tu groby ponad 20 tysięcy wybitnych Polaków uczyniły miejsce to pomnikiem polskiej historii i kultury. Pochowano tu m. in.:Stefana Banacha, Władysława Bełzę ( autora Kto Ty jesteś? Polak mały..), Seweryna Goszczyńskiego, Artura Grottgera (przepiękny grobowiec z rzeźbą stojącej młodej kobiety), Marię Konopnicką, Gabrielę Zapolską i wielu, wielu innych. Napisy na nagrobkach w językach polskim, rosyjskim, ukraińskim, niemieckim, węgierskim, ormiańskim, łacińskim, greckim i innych, dobitnie wskazują na wielokulturowy i wielonarodowy charakter miasta. Cmentarz położony jest na 40 ha pagórkowatego zalesionego terenu. Spacer po jego ocienionych alejkach, wśród pięknych grobowców i kaplic jest ogromnym przeżyciem. Można zobaczyć jak zmieniały się trendy i style grobowców i nagrobków na przestrzeni 200 lat. Niektóre z nich, pochylające się anioły, żałobne mary czy grobowce antycznych wodzów mają ogromne walory plastyczne i artystyczne. Pamiętać należy, że w okresie zaborów cmentarze stanowiły jedyne miejsce na którym artyści rzeźbiarze, kamieniarze i architekci mogli prezentować swe dzieła. Wśród autorów rzeźb znajdują się Cyprian Godebski, Leonard Marconi i Luna Drexler.
Podczas pierwszego zwiedzania Cmentarza w 2001 roku zapytałam przewodnika o grób Stefana Banacha, profesora matematyki na Uniwersytecie Lwowskim pochodzącego z Krakowa. Jakież było moje zdumienie gdy usłyszałam, że zmarł on w Gdańsku i tam został pochowany.
W kilka lat później zwiedzając cmentarz z młodym ukraińskim przewodnikiem zobaczyłam miejsce pochówku jednego z najznakomitszych polskich matematyków, współtwórcy Szkockiej Księgi, w której zapisywano ciekawe problemy matematyczne do rozwiązania, za co przyznawane były nagrody. Jedną z takich nagród odebrał stosunkowo niedawno szwedzki matematyk. Nie wydawał się specjalnie zdziwiony gdy nagrodą okazała się żywa gęś.
Cmentarz Łyczakowski to również groby polskich obrońców Lwowa, orląt poległych w czasie wojny w latach 1918-1920. Setki białych prostych krzyży, ciągnących się promieniście, chwytają za serce. Obrońcy Lwowa spokój wieczny znaleźli na wzgórzu nad miastem na które patrzą poprzez łuk triumfalny. Pamiętajmy, że w latach 80 władze sowieckie zrównały powierzchnię Wojskowego Cmentarza Obrońców Lwowa, nie tylko niszcząc ustawione wokół łuku triumfalnego kolumny, ale i usuwając nagrobki polskich żołnierzy z powierzchni ziemi. Wzruszająca część naszej wycieczki.
