Bergamo przez wielu turystów podróżujących po Italii jest traktowane nieco po macoszemu. A szkoda, bo to naprawdę piękne miasto, mogące poszczycić się bogatą historią i ciekawymi zabytkami. Leży u podnóża Alp, a w jego topografii wyróżniają się dwie części: miasto dolne tzw. Bergamo Bassa i znacznie ciekawsze miasto górne tzw. Bergamo Alta, położone niemal 400 metrów wyżej. Miasto jest stolicą prowincji o tej samej nazwie, położonej w regionie Lombardia.
Bergamo zostało zbudowane na miejscu dawnej osady celtyckiego plemienia Cenomanów o nazwie Bergomum. W czasach Juliusza Cezara, w roku 49 p.n.e. dostało się pod panowanie Rzymu. W V wieku n.e. zostało zniszczone przez hordy Attyli, a w następnym stuleciu, w roku 575 Longobardowie ustanowili tu stolicę swego księstwa (pierwszym longobardzkim księciem panującym w Bergamo był Wallaris). Po podbiciu Longobardów przez Karola Wielkiego Bergamo stało się siedzibą hrabstwa. W końcu XI wieku miasto stało się niezależną gminą, a w roku 1165 przystąpiło do Ligi Lombardzkiej, zawiązanej przeciwko cesarzowi Fryderykowi I Barbarossie. Zażarte walki pomiędzy stronnictwami gibelinów i gwelfów stały się udziałem mieszkańców Bergamo za sprawą rodzin Colleoni i Suardi. Ostatecznie, w roku 1295 władzę w mieście przejął mediolański ród Viscontich. Wprawdzie w 1331 roku Bergamo poddało się królowi Czech Janowi Luksemburskiemu, ale wkrótce Visconti odzyskali władzę. W roku 1407 miasto zostało podbite przez panujący w Rimini ród Malatesta, lecz już wkrótce - bo w 1428 roku - dostało się na ponad 350 lat pod panowanie Republiki Weneckiej. W okresie od 1797 do 1815 roku Bergamo było uzależnione od Francji, a po upadku Napoleona weszło w skład Cesarstwa Austrii. Zostało wyzwolone przez oddziały Giuseppe Garibaldiego w czasie drugiej wojny o niepodległość Włoch w 1859 roku i włączone do Królestwa Sardynii, a następnie - zjednoczonego Królestwa Włoch. W XX wieku Bergamo należało do najbardziej uprzemysłowionych miast Italii, a II wojna światowa obeszła się z nim łagodnie - uniknęło ono bowiem zniszczeń.
Przyjeżdżając do Bergamo warto zostawić samochód na parkingu przy Bramie św. Augustyna (Porta Sant' Agostino), obejrzeć XIII-wieczny kościół i klasztor pod wezwaniem tego świętego i ruszyć pieszo do centrum Bergamo Alta. Idąc Via Porta Dipinta, po lewej stronie ujrzymy ciekawy kościół p.w. św. Michała (Chiesa di San Michele al Pozzo Bianco), pochodzący z XII wieku, którego ozdobą są piękne freski z XIII-XVI wieku. Po przejściu Placu Szewskiego (Piazza Mercato delle Scarpe) proponuję skierować się ładną ulicą Donizettiego (Via Gaetano Donizetti), która doprowadzi nas na Plac Katedralny (Piazza Duomo). Znajdują się tu trzy ciekawe obiekty. Pierwszym jest Katedra p.w. św. Aleksandra, zbudowana w XVII i XVIII wieku na miejscu dawnego kościoła św. Wincentego. Drugim - romańska bazylika NMP (Santa Maria Maggiore) z XII wieku, z barokowym wystrojem wnętrza, XIV-wiecznymi freskami i zdobiącymi wejścia Portalami Białych i Czerwonych Lwów autorstwa Giovanniego da Campione (marmurowe rzeźby, na których wspierają się kolumny). Trzecim, i chyba najciekawszym - renesansowa Kaplica Colleonich (Cappella Colleoni), dobudowana do bazyliki NMP w latach 70. XV wieku. Kaplica posiada bogatą ornamentykę i mnóstwo detali (arkad, kolumienek, balustrad) wykonanych z jasnego marmuru przez rzeźbiarza Amadea z Pawii. Szczególny podziw budzą wspaniałe freski Giambattisty Tiepolo oraz sarkofag i konny posąg fundatora kaplicy - Bartłomieja Colleoniego. Za Placem Katedralnym znajduje się też ciekawy kościółek p.w. św. Krzyża (Tempietto di Santa Croce), zbudowany w X-XI wieku. Z Placu Katedralnego przechodzimy na sąsiedni Plac Stary (Piazza Vecchia) aby nacieszyć oczy dwiema wybitnymi budowlami - Palazzo della Raggione, zbudowaną w XII wieku i przebudowaną w XVI wieku siedzibą władz miejskich, oraz stojącym naprzeciw XVIII-wiecznym gmachem Biblioteki Angelo Mai, w której zbiorach znajduje się wiele dokumentów i starodruków. Na środku placu ustawiono oryginalną XVIII-wieczną fontannę, zwaną fontanną Contariniego (od nazwiska fundatora). Jeśli mamy więcej czasu możemy pospacerować bez celu okolicznymi nastrojowymi zaułkami, zrobić przerwę na wyborne espresso lub kieliszek wina, a jeśli nie znużyło nas zwiedzanie - warto rzucić okiem na budynki seminarium, w którym kształcił się późniejszy papież Jan XXIII, przejść do kościoła św. Agaty lub wjechać zębatą kolejką linową na wierzchołek wzgórza San Vigilio, z którego roztacza się piękny widok na Alpy i obie części Bergamo. W drodze powrotnej można przejść ulicą wzdłuż XVI-wiecznych murów obronnych, okalających Bergamo Alta (Viale delle Mura). Ciekawym akcentem architektonicznym tej części Bergamo jest także widoczna z wielu punktów miasta, wzniesiona w XII wieku, wysoka na 52 m wieża Gombito (La Torre di Gombito). W odróżnieniu od Bergamo Alta, dolnej części miasta właściwie nie znam. Mogę więc polecić z niej jedynie ciekawą galerię Accademia-Pinacoteca Carrara, założoną w końcu XVIII wieku, w której oglądać można bardzo bogatą kolekcję malarstwa artystów weneckich, lombardzkich i toskańskich a także malarzy z innych regionów Włoch oraz zza granicy (Pisanellego, Borgognone, Botticellego, Rafaela, Tycjana, Tintoretta, Rubensa, Van Dycka i innych).
Będąc w Bergamo warto też pamiętać, że jest ono rodzinnym miastem wielu wybitnych muzyków: Gaetano Donizettiego, Pietro Locatellego, Antonio Lollego, Gianluigi Trovesiego i innych.
W Bergamo byliśmy kilkakrotnie, gdyż leży ono zaledwie w odległości 50 km od Alzate Brianza, gdzie mieszkaliśmy w czasie mojej pracy we Włoszech. Mam sporo nagrań wideo, ale nie mogę jakoś doszukać się zdjęć. Może kiedyś uzupełnię nimi ten punkt podróży.
A na razie zapraszam do wysłuchania piosenki, wykonanej w miejscowym dialekcie:
http://www.youtube.com/watch?v=cDhet6BmSU4
Jadąc szosą (nie autostradą) z Como do Bergamo warto skręcić na chwilę do Sotto il Monte Giovanni XXIII. W tej niewielkiej miejscowości 25 listopada 1881 roku urodził się Angelo Giuseppe Roncalli, późniejszy papież Jan XXIII i błogosławiony Kościoła katolickiego (stąd w obecnej nazwie miejscowości widnieje człon Giovanni XXIII). Można tu obejrzeć skromny dom, w którym późniejszy papież przyszedł na świat, jako czwarte z 11 dzieci w rodzinie ubogich rolników i zbiór pamiątek po nim.