Najjaśniejsza Republika San Marino (Serenissima Repubblica di San Marino) jest uważana za najstarszą nieprzerwanie istniejącą republikę świata. Jest ona zarazem ciekawym reliktem - jedynym, istniejącym do dziś włoskim miastem-państwem, pozostałością z czasów, gdy Europa - a zwłaszcza Niemcy i Włochy - były złożone z podobnych politycznych organizmów.
Historia San Marino rozpoczyna się na początku IV wieku. Wówczas to, w roku 301, uciekający przed prześladowaniami Dioklecjana chrześcijański kamieniarz lub kowal o imieniu Marinus (późniejszy święty) schronił się na szczycie dominującego nad okolicą wzgórza Monte Titano, wznoszącego się na wysokość 756 m n.p.m. i założył niewielką gminę chrześcijańską. Wraz ze swym towarzyszem Leonem (też późniejszym świętym) wystawił na górze kościółek p.w. św. Piotra. W okresie longobardzkim San Marino było lennem umbryjskich książąt Spoleto, później od X wieku było już w pełni niezależne. Początkowo, rządy były sprawowane przez zgromadzenie głów każdej z rodzin, zwane Arengo. Od roku 1243 do dziś na czele państwa stoi dwóch Kapitanów Regentów (Capitani Reggenti), wybieranych co 6 miesięcy. W roku 1263 powstało pierwsze prawo regulujące ustrój republiki, której niezależność potwierdziła w roku 1291 Stolica Apostolska. W roku 1463 San Marino przystąpiło do sojuszu przeciwko Zygmuntowi Pandolfowi Malateście (Sigismondo Pandolfo Malatesta), władcy Rimini. Po jego klęsce papież Pius II powiększył obszar republiki o miejscowości: Fiorentini, Montegiardino i Serravalle, a nieco później dobrowolnie przyłączyło się do niej miasteczko Faetano. Od tego czasu granice San Marino nie ulegały zmianom. Na początku XVI wieku republika była przez kilka miesięcy okupowana przez wojska Cezarego Borgii (w 1503 roku). W roku 1600 przyjęto pisaną konstytucję. W roku 1739 próbę okupacji San Marino podjęły wojska hiszpańskiego kardynała Giulio Alberoniego, ale interwencja papieska przywróciła republice niezależność. W roku 1797 suwerenność San Marino została uznana przez Napoleona (chciał on nawet powiększyć terytorium republiki, ale nie zgodzili się na to jej mieszkańcy), a potem - na kongresie wiedeńskim w 1815 roku - przez inne państwa europejskie. W 1849 roku z prawa azylu w San Marino korzystał bohater ruchu "risorgimento" - Giuseppe Garibaldi. Po zjednoczeniu Włoch w 1861 roku San Marino pozostało niezależnym państwem, aczkolwiek mocno z Włochami związanym. Ostatnia okupacja San Marino miała miejsce w czasie II wojny światowej. Mimo, że formalnie neutralna, republika była krótko okupowana, najpierw przez Niemców, potem - przez ścigających ich aliantów.
Dziś San Marino utrzymuje stosunki dyplomatyczne i konsularne z wieloma państwami, bije własne monety i wydaje znaczki pocztowe. Jest członkiem Rady Europy od 1988 roku i ONZ od 1992 roku.
Piękne, malownicze położenie i ciekawe zabytki - zamki obronne (najciekawszy z nich, to pochodząca z XI wieku twierdza La Rocca o Guaita), średniowieczne domy i fortyfikacje sprawiają, że maleńka republika jest wysokiej klasy atrakcją turystyczną.
Miałem okazję odwiedzić San Marino dwukrotnie - latem 1997 roku, gdy jadąc do klienta do Fabriano nocowaliśmy w Riccione, skąd do Najjaśniejszej Republiki to przysłowiowy "rzut beretem" i po raz drugi w grudniu tegoż roku. W czasie pierwszej wizyty zwiedziliśmy wspomnianą wyżej twierdzę La Rocca o Guaita i fortyfikacje na szczycie Monte Titano i mogliśmy nacieszyć oko piękną panoramą obejmującą Apeniny, wzgórza prowincji Marche i równiny regionu Emilia Romagna, a także wybrzeże Adriatyku. Za drugim razem Monte Titano spowite było całunem gęstej mgły, więc wizyta ograniczyła się tylko do wypicia pysznej kawy i zwiedzania licznych sklepów z pamiątkami. Niestety, nie mam zdjęć z żadnej z tych wizyt. A szkoda...
http://www.youtube.com/watch?v=sXgYnpfAgwY