Gentile da Fabriano (ok. 1370-1427) to słynny malarz epoki gotyku, którego wiele dzieł mogłem podziwiać w mediolańskiej Pinacoteca di Brera. Jego imię nosił także hotel w jego rodzinnej miejscowości, w którym miałem zwyczaj zatrzymywać się podczas kilku wizyt w tym niewielkim, ale neizwykle urokliwym mieście w regionie Marche. Nie były to, niestety, wyjazdy turystyczne. W Fabriano miały bowiem siedzibę dwie firmy, będące naszymi największymi kontrahentami na rynku włoskim - Merloni Elettrodomestici S.p.A. i Antonio Merloni S.p.A. Na zwiedzanie Fabriano i spacery jego klimatycznymi uliczkami miałem jedynie późne popołudnia i wieczory i choć obejrzałem jego najważniejsze zabytki, takie jak choćby XIV-wieczna katedra św. Wenancjusza (San Venanzo), kościoły: św. Onufrego (Sant' Onofrio), św. Dominika (San Domenico), św. Katarzyny (Santa Caterina), św. Augustyna (Sant’ Agostino) i inne, XIII-wieczny Pałac Podesty (Palazzo del Podestà), zrekonstruowany XV-wieczny Portyk św. Franciszka (Loggiato San Francesco) i pochodzący z następnego stulecia Pałac Biskupi (Palazzo Vescovile) to jedynie tylko z zewnątrz. A szkoda, bo wnętrza tych i kilku innych budowli kryją wiele godnych uwagi dzieł sztuki, których autorami byli tacy artyści, jak Gregorio Preti, Salvatore Rosa, Giovanni Francesco Guerreri, Giuseppe Puglia, czy Orazio Gentileschi.
Choć rejon dzisiejszego Fabriano był zasiedlony już w epoce paleolitu i w czasach rzymskich (osady Attidium i Tuficum) to zachowane do dziś miasto ma rodowód średniowieczny. Jego zalążkiem stał się zamek Castelvecchio zbudowany we wczesnym średniowieczu, na początku VI wieku. Od roku 571 aż do pokonania Longobardów przez Karola Wielkiego w 773 roku okolice dzisiejszego Fabriano wchodziły w skład Księstwa Spoleto. Wielu lokalnych feudałów budowało tu zamki, a benedyktyni zakładali klasztory. Pierwsze historyczne wzmianki o Castellum Fabriani pochodzą z roku 1040. Do XIV wieku istniały tu dwie oddzielne ufortyfikowane warownie - Castrum Novum i Castrum Vetus. Ich połączenie dało impuls do szybkiego rozwoju miasta. W roku 1234 Fabriano stało się wolną gminą miejską. Rozwijało się rzemiosło, architektura i sztuka, której najwybitniejszymi przedstawicielami stali się w następnym stuleciu Allegretto Nuzi (1315-1373) i wspomniany na wstępie Gentile da Fabriano. W tym okresie miasto aktywnie uczestniczyło w polityce. Począwszy od roku 1378 władzę sprawowała potężna rodzina Chiavellich, związana z procesarskim stronnictwem gibelinów. W roku 1435 doszło do buntu i masakry Chiavellich, a rządy w mieście na przejął Francesco Sforza. Wkrótce potem Fabriano zostało włączone do Państwa Kościelnego.
W 1515 roku w wyniku sporów z papieżem Leonem X miasto zostało splądrowane przez wojska hiszpańskie. Po okresie niestabilności politycznej, zamieszek i sporów wewnętrznych w roku 1527 władzę objął kardynał Giulio di Giuliano de' Medici, późniejszy papież Klemens VII. Przywrócił on pokój, a miasto zaczęło przeżywać ponowny okres rozwoju. W następnych stuleciach - XVII i XVIII gospodarka miasta zanotowała zastój i regres, chociaż w 1727 roku papież Benedykt XIII ustanowił Fabriano i Camerino siedzibą diecezji. W okresie napoleońskim miasto zostało włączone do utworzonego przez Cesarza Francuzów tzw. Królestwa Włoch. w roku 1813 przeszło pod panowanie Królestwa Obojga Sycylii, a rok później znalazło się pod okupacją austriacką. W 1815 roku Fabriano powróciło do Państwa Kościelnego, w którego granicach pozostawało do roku 1861, gdy włączone zostało do zjednoczonego Królestwa Włoch.
Warto pamiętać, że Fabriano było jednym z pierwszych miast średniowiecznej Europy, w których rozwinęła się produkcja papieru. Te tradycje przybliża funkcjonujące w mieście ciekawe Muzeum Papieru i Znaków Wodnych (Museo della Carta e della Filigrana).
http://www.youtube.com/watch?v=Xb56RlXY_Pw
I na koniec mała ciekawostka. Podczas jednego z pobytów w Fabriano miałem okazję przeżyć trzęsienie ziemi, które ponoć było wyraźnie odczuwalne. Ponoć - bo nie zakłóciło mi ono snu a dowiedziałem się o nim w hotelowej recepcji. Faktem jest, że dokładnie tydzień później trzęsienie ziemi o sile około 6 stopni w skali Richtera zniszczyło sporą część miasta i pozbawiło dachu nad głową około 1000 mieszkańców.
Choć rejon dzisiejszego Fabriano był zasiedlony już w epoce paleolitu i w czasach rzymskich (osady Attidium i Tuficum) to zachowane do dziś miasto ma rodowód średniowieczny. Jego zalążkiem stał się zamek Castelvecchio zbudowany we wczesnym średniowieczu, na początku VI wieku. Od roku 571 aż do pokonania Longobardów przez Karola Wielkiego w 773 roku okolice dzisiejszego Fabriano wchodziły w skład Księstwa Spoleto. Wielu lokalnych feudałów budowało tu zamki, a benedyktyni zakładali klasztory. Pierwsze historyczne wzmianki o Castellum Fabriani pochodzą z roku 1040. Do XIV wieku istniały tu dwie oddzielne ufortyfikowane warownie - Castrum Novum i Castrum Vetus. Ich połączenie dało impuls do szybkiego rozwoju miasta. W roku 1234 Fabriano stało się wolną gminą miejską. Rozwijało się rzemiosło, architektura i sztuka, której najwybitniejszymi przedstawicielami stali się w następnym stuleciu Allegretto Nuzi (1315-1373) i wspomniany na wstępie Gentile da Fabriano. W tym okresie miasto aktywnie uczestniczyło w polityce. Począwszy od roku 1378 władzę sprawowała potężna rodzina Chiavellich, związana z procesarskim stronnictwem gibelinów. W roku 1435 doszło do buntu i masakry Chiavellich, a rządy w mieście na przejął Francesco Sforza. Wkrótce potem Fabriano zostało włączone do Państwa Kościelnego.
W 1515 roku w wyniku sporów z papieżem Leonem X miasto zostało splądrowane przez wojska hiszpańskie. Po okresie niestabilności politycznej, zamieszek i sporów wewnętrznych w roku 1527 władzę objął kardynał Giulio di Giuliano de' Medici, późniejszy papież Klemens VII. Przywrócił on pokój, a miasto zaczęło przeżywać ponowny okres rozwoju. W następnych stuleciach - XVII i XVIII gospodarka miasta zanotowała zastój i regres, chociaż w 1727 roku papież Benedykt XIII ustanowił Fabriano i Camerino siedzibą diecezji. W okresie napoleońskim miasto zostało włączone do utworzonego przez Cesarza Francuzów tzw. Królestwa Włoch. w roku 1813 przeszło pod panowanie Królestwa Obojga Sycylii, a rok później znalazło się pod okupacją austriacką. W 1815 roku Fabriano powróciło do Państwa Kościelnego, w którego granicach pozostawało do roku 1861, gdy włączone zostało do zjednoczonego Królestwa Włoch.
Warto pamiętać, że Fabriano było jednym z pierwszych miast średniowiecznej Europy, w których rozwinęła się produkcja papieru. Te tradycje przybliża funkcjonujące w mieście ciekawe Muzeum Papieru i Znaków Wodnych (Museo della Carta e della Filigrana).
http://www.youtube.com/watch?v=Xb56RlXY_Pw
I na koniec mała ciekawostka. Podczas jednego z pobytów w Fabriano miałem okazję przeżyć trzęsienie ziemi, które ponoć było wyraźnie odczuwalne. Ponoć - bo nie zakłóciło mi ono snu a dowiedziałem się o nim w hotelowej recepcji. Faktem jest, że dokładnie tydzień później trzęsienie ziemi o sile około 6 stopni w skali Richtera zniszczyło sporą część miasta i pozbawiło dachu nad głową około 1000 mieszkańców.