Podróż Drewniane cerkwie Podkarpacia - Smolnik



Cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła w Smolniku n. Sanem, obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Wniebowzięcia NMP.

"...Cerkiew w Smolniku nad Sanem położona jest na wzgórzu ok. 300 metrów od szosy Ustrzyki Górne - Lutowiska. Przy szosie znajduje się tablica z oznakowanym dojazdem - 1200 m "betonówką". Obiekt znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej.

Świątynia stoi samotnie pośród starodrzewiu, obok znajduje się dawny cmentarz przycerkiewny z zachowanymi kilkoma nagrobkami. Niegdyś obiekt ten znajdował się w centrum wsi a Smolnik stanowił jedną całość z Procisnem. Po przejściu frontu w 1944 roku wieś włączono do ZSRR. We wsi powstał kołchoz, mieszkańcy zaczęli odbudowywać swoje domy.

W 1951 roku Smolnik powrócił do Polski - bez mieszkańców, których przesiedlono do obwodu nikołajewskiego. Wszystkie domy rozebrano w latach 50 i 60 ubiegłego stulecia. Ocalała jedynie cerkiew. Obecny Smolnik znajduje się w kierunku północnym od ówczesnego w miejscu przysiółka Syhły, przy szosie do Lutowisk.

Greckokatolicka cerkiew parafialna pw. św. Michała Archanioła zbudowana została w roku 1791 w zastępstwie poprzednich: pierwszej - prawdopodobnie spalonej przez Tatarów oraz kolejnej - wzniesionej po roku 1672. Obecny obiekt ulokowano jednak na nowym miejscu. Drewniany budynek został wzniesiony w stylu tzw. bojkowskim (archaicznym). Cerkwie tego typu znajdowały się dawniej jeszcze m.in. w Caryńskiem, Sokolikach, Stuposianch czy Chrewcie. Wszystkie zostały rozebrane lub zniszczone a obiekt w Smolniku jest jedynym zachowanym w Bieszczadach i jednym z trzech zachowanych w Polsce. Tym drugim jest cerkiew z Grąziowej stojąca w sanockim skansenie a trzecim cerkiew w Liskowatem.

Smolnicka cerkiew w stylu bojkowskim jest obiektem trójdzielnym (babiniec, nawa i prezbiterium) o konstrukcji zrębowej, osadzona na kamiennej podmurówce. Dachy nad sanktuarium, nawą i babińcem namiotowe z załomem, zwieńczone są tzw. makowicami. Nad sanktuarium i nawą znajdują się kopuły brogowe, zrębowe z załomem, natomiast nad babińcem sklepienie kolebkowe. Część środkowa - nawa - jest większa od babińca i prezbiterium. Wszystkie trzy części na planie kwadratu.

Cerkiew została odnowiona w roku 1921, wówczas pokryto ją blachą. Po ponownym włączeniu do Polski (1951) była opuszczona i nieużytkowana, co sprzyjało kradzieżom i dewastacji. Rozebrano także drewnianą dzwonnicę. W 1969 r. wyremontowany został dach - blachę zamieniono na gonty. Od lat 70 XX w. interesowała się nią parafia rzymskokatolicka w Lutowiskach celem przejęcia. Formalnie została jej przekazana w roku 1973 a w roku 1974 obiekt poświęcił biskup przemyski Ignacy Tokarczuk i od tego czasu pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego pw. Wniebowzięcia NMP (filia parafii w Lutowiskach).

Wewnątrz zachowała się polichromia z XVIII wieku oraz obraz Wniebowzięcia Matki Boskiej z 1748 r. Dwie ikony ze smolnickiej cerkwi znajdują się obecnie w Muzeum Sztuki Ukraińskiej w Lwowie: Zaśnięcie Marii Panny z 1547 roku oraz Matka Boska Hodegetria, również z okolic roku 1547..."

  • Pole za cerkwią w Smolniku
  • Cerkiew w Smolniku
  • Cerkiew w Smolniku
  • Cerkiew w Smolniku