Cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła w Bystrem.
"...Cerkiew w Bystrem k.Czarnej znajduje się przy końcu wsi w kierunku północnym. Dojazd przez Czarną Górną i Lipie - dalej zgodnie ze znakami Szlaku Architektury Drewnianej. Po drodze warto zwrócić uwagę na krzyże przydrożne oraz zachowane tu i ówdzie przykłady starszej zabudowy wsi.
Obiekt znajduje się po prawej stronie drogi, otoczony jest starodrzewiem. Teren częściowo ogrodzony, przed cerkwią okazała - murowana - dzwonnica parawanowa z 1939 roku.
Pierwsza cerkiew w Bystrem została wybudowana około roku 1607, następną zbudowano w roku 1681. Istniała do końca XIX wieku.
Obecna cerkiew powstała w latach 1901-1902 i przyjęła wezwanie (podobnie jak poprzednie) św. Michała Archanioła. Projektantem cerkwi był prawdopodobnie lwowski architekt Wasyl Nahirny. Zaprojektował również podobne cerkwie w Lipiu oraz Lutowiskach (obydwie obecnie nie istnieją).
Jest to budowla drewniana, osadzona na podmurówce z kamienia łamanego, orientowana (prezbiterium skierowane ku wschodowi), trójdzielna, o konstrukcji zrębowej. Zaliczana jest do tzw. narodowego stylu ukraińskiego, który nawiązuje do cerkwi huculskich. Główne cechy cerkwi tego typu to: rozmieszczenie na planie krzyża greckiego (ale też cerkwie trójdzielne na planie podłużnym) i jedna lub trzy kopuły główne. W Bieszczadach zachowały się do dziś cztery takie obiekty, oprócz Bystrego są to Chmiel, Hoszów i Hoszowczyk.
Prezbiterium cerkwi zamknięte jest trójbocznie, posiada 2 zakrystie - północna i południową. Nawa na planie prostokąta, babiniec (przednawie) kwadratowy, trzy kopuły główne (na osi podłużnej) na ośmiobocznych tamburach oraz dwie boczne nad przybudówkami przylegającymi do nawy (niektóre źródła wymieniają je jako kryłosy, jednak nie są to typowe kryłosy) - wszystkie zwieńczone latarniami pozornymi, hełmami i krzyżami. Cerkiew kryta jest blachą - pierwotnie gontem. Całość obiega opasanie na rysiach (rysie - ozdobne, wystające belki zrębu).
Greckokatolicka cerkiew filialna pw. św. Michała Archanioła należała do dekanatu żukowskiego, była filią parafii w Michniowcu. Została opuszczona w roku 1951, kiedy to tereny te wróciły do Polski w ramach wymiany z ZSRR. Przez krótki czas nowi mieszkańcy użytkowali ją jako kościół rzymskokatolicki, odbyło się kilka mszy. Nie zaakceptowały tego ówczesne władze i obiekt został zamknięty.
Cerkiew zachowała się do dnia dzisiejszego w dużej mierze dzięki powstałemu w roku 1985 Bieszczadzkiemu Oddziałowi Towarzystwa Opieki nad Zabytkami. Jego celem było m.in. ratowanie niszczejącej bystrzańskiej cerkwi.
Większość wyposażenia świątyni udało się uratować. W 1962 roku wywieziono go do Łańcuta, gdzie obecnie jest udostępnione zwiedzającym w muzeum, są to m.in. ikony: Wniebowstąpienie, Chrzest Chrystusa, Matka Boska Eleusa, Ukrzyżowanie - wszystkie z XVIII wieku, św. Mikołaj - z XIX w., obrazy: Matka Boska Leżajska i Jan Chrzciciel - obie XIX w., figury: Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz anioła - XIX w., krzyże (ręczny i stojący) z XVIII wieku oraz krucyfiks, feretron i palka z XIX wieku. Wewnątrz cerkwi zachowała się do dziś uszkodzona rama ikonostasu..."
