Podróż Podlasie w jesiennej krasie - Krynki - dawny sztetl

Uśpiona w kotlinie, niewielka osada - Krynki to jedno z najbardziej "klimatycznych" miasteczek na współczesnych Kresach. Leży na Wysoczyźnie Białostockiej, nad rzeką Krynką, tuż przy granicy z Białorusią. Nazwa miejscowości wywodzi się prawdopodobnie od słowa "krynica", ponieważ znajduje się tu wiele małych źródeł - krynic. Zaczątkiem Krynek był dwór książęcy, zbudowany przed 1429 rokiem przy ważnym trakcie z Grodna do Brześcia i dalej do Krakowa. W 1434 roku odbyło się tu spotkanie króla Władysława II Jagiełły z wielkim księciem litewskim - Zygmuntem Kiejstutowiczem. Na prośbę Zygmunta została odnowiona i zacieśniona unia Litwy z Koroną. W 1509 roku król Zygmunt I Stary nadał Krynkom herb. Jest to złoty gryf stojący na tylnych łapach, tarcza herbu jest koloru błękitnego. Prawa miejskie nadano miejscowości w roku 1569, choć prawdopodobnie było to tylko potwierdzenie praw nadanych na początku wieku. 

Dzięki położeniu na skrzyżowaniu szlaków handlowych, miasto rozwijało się dynamicznie, choć zdarzały się też chwile ciężkie - wojny z Moskwą, potop szwedzki, epidemie i pożary. W 1659 roku Moskale, pod wodzą Iwana Andriejewicza Chowańskiego, pobili pod Krynkami wojska hetmana Pawła Sapiehy. Splądrowali wówczas miasto i ograbili kościół. W czasie wojny północnej, w zimie 1706 roku, zatrzymał się w Krynkach król szwedzki - Karol XII. Poważne przemiany nastąpiły w Krynkach pod koniec XVIII wieku, kiedy administratorem został podskarbi Antoni Tyzenhaus. Z jego inicjatywy przebudowano miasto, nadając mu nowy, unikalny układ przestrzenny, z sześciobocznym rynkiem, na którym wybudowano halę targową i dwunastoma ulicami wybiegającymi z naroży rynku. Po rozbiorach Rzeczypospolitej Krynki znalazły się w zaborze rosyjskim. 

W historii miasta ważną rolę odegrała społeczność żydowska. Żydzi zaczęli się tu osiedlać już na przełomie XV i XVI wieku. W 1639 roku otrzymali oni przywilej na założenie synagogi, cmentarza i mykwy, a także na rozwijanie handlu, budowę oberż i produkcję alkoholu. Ich liczba wzrastała bardzo szybko. W XVIII wieku kahał krynecki z 700 starozakonnymi był liczniejszy od gminy żydowskiej w Białymstoku. Przedsiębiorcy żydowscy przyczynili sie też do industrializacji miasta. W XIX wieku w Krynkach funkcjonowało kilka manufaktur włókienniczych, zakładów garbarskich, gorzelniczych i garncarskich. W początkach XX wieku ludność wyznania mojżeszowego stanowiła 90% ogółu mieszkańców. Okres międzywojenny przyniósł - jak w innych miastach Rzeczypospolitej - masową migrację tutejszych Żydów do Ameryki i Palestyny. Pomimo tego, Żydzi byli do wybuchu II wojny światowej dominującą społecznością w Krynkach. Działały tu liczne partie i organizacje żydowskie, a także 5 synagog, kilkanaście chederów i jedna jesziwa. 

Zagładę kryneckim Żydom przyniosła II wojna światowa. Po dwuletniej okupacji radzieckiej, w czerwcu 1941 roku do miasta weszli Niemcy i od pierwszego dnia rozpoczęli prześladowania Żydów. Utworzono getto, a w listopadzie 1942 roku przystąpiono do jego likwidacji, którą zakończono w styczniu 1943 roku. Żydzi trafili do obozu w Treblince. 

Zniszczone w 70% i wyludnione Krynki w 1950 roku utraciły prawa miejskie, stając się wsią gminną, aż do 1 stycznia 2009 roku, gdy miejscowości przywrócono status miasteczka, które jednak nie odzyskało dawnej świetności.