Przybywamy do Zbaraża witani olbrzymimi plakatami informującymi o 800 rocznicy powstania miasta.
Zbaraż to miasto powstałe na początku XIII wieku. Początkowo gród ruski podporządkowany księstwu halickiemu, a od połowy XV wieku siedziba jednego ze znakomitszych rodów wołyńskich, Zbaraskich. Wielokrotnie niszczony odbudowany nieopodal jako Nowy Zbaraż staje się poważnym bastionem na rubieżach Rzeczypospolitej narażonych na ataki Tatarów i Turków. Twierdzę zbaraską budują na zlecenie ostatniego z linii Zbaraskich, Jerzego, zachodni architekci Wenecjanin i Flamandczyk. Pierwotne założenia architektoniczne Wenecjanina zostają zastąpione projektem Flamandczyka, ze względu na zdecydowanie bardziej obronny charakter. Budowę twierdzy zakończono w 1626, a następnie w ponad 20 lat później otoczono go obozem warownym. Po śmierci ostatniego właściciela Jerzego Zbaraskiego, zamek w posiadaniu księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, który dowodzi jego załogą w czasie oblężenia Zbaraża przez hetmana Chmielnickiego i chana Krymu Islama Gireja III.
Zwiedzamy zamek, oglądamy galerię obrazów, rękodzieła ludowego - haftów i strojów eksponowanych w komnatach, meble umieszczone w holu, wychodzimy na zewnątrz i z tarasu patrzymy na dziedziniec z ustawionymi działami. W dawnych zabudowaniach gospodarczych (stajnie?) wystawiana jest rzeźba jednego z okolicznych artystów. Spacer po parku kończy nasz pobyt w Zbarażu. Bez specjalnych wzruszeń, choć pamiętam o Skrzetuskim, wiernym żołnierzu kniazia Jeremiego wyprawiającym się do króla z informacją o oblężeniu, opuszczam zbaraską twierdzę, której wyrwano zęby i urządzono w niej takie ładne, bez wyrazu i pomysłu muzeum.
