W panoramie Olkusza widać gotyckie mury bazyliki św. Andrzeja - dumnie górują nad miastem. Są one świadectwem jego bogatej historii, która była pisana latami wojen, powstań narodowych i czasów pokoju. Żyli tu obok siebie katolicy, prawosławni i Żydzi. Dzis ich losy można także poznać dzięki wędrówce po tutejszych kościołach, nekropoliach i miejscach pamięci narodowej.
Bazylika św. Andrzeja - to gotycki, trójnawowy kościół wzniesiony na przełomie XIII i XIV wieku. Do jego budowy użyto cegły i czerwonego piaskowca. Świątynia rozbudowywana przez wieki. W podziemiach znajduje sie krypta z grobem fundatora - Stanisława Amendy. Wnętrza kościoła zdobią nagrobki mieszczanz charakterystycznymi gmerkami i gotyckie stalle. W 1997 r bp sosnowiecki Adam Śmigielski nadal kościolowi tytuł kolegiaty olkuskiej a w 2001 roku papież Jan Paweł II podniósł ją do rangi bazyliki mnijeszej.
Organy Hummla sa najcenniejszym elementem bazyliki. Późnorenesansowe organy z 1611 roku rozpoczął budować Hans Hummel, wybitny organomistrz z Norymbergi a dokończył jego uczeń Jerzy Nitrowski. Rgany posiadaja dwa manuały (klawiatury ręczne), pedał (klawiaturę nożną) oraz 31 głosów. Wyposazono je w 1776 piszczałek, z których wiekszość zachowała oryginalny mechanizm.
