Mimo, że nazwa Żyrardów pojawia się na mapie dopiero w XIX wieku, miejscowość swymi korzeniami sięga XV stulecia. Z tego okresu pochodzi wzmianka o produkcji żelaza z rud darniowych, prowadzonej w osadzie Ruda na miejscu dzisiejszego Żyrardowa. W 1830 roku powstaje firma „Karol Scholz i Spółka”, która zapoczątkowała budowę Fabryki Wyrobów Lnianych. Produkcja ruszyła w 1833 roku, a pierwszym dyrektorem technicznym zakładów został francuski wynalazca Philippe de Girard (1775-1845), od którego nazwiska pochodzi nazwa miasta. W roku 1845 Żyrardów, znajdujący się na linii Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, jako pierwsza osada przemysłowa w Królestwie Polskim otrzymuje połączenie kolejowe ze stolicą. W roku 1847 właścicielem żyrardowskiej fabryki zostaje Bank Polski. W 1857 roku zakłady kupują Karol August Dittrich i Karol Teodor Hielle. Unowocześniają oni fabrykę i rozbudowują osiedle fabryczne. Żyrardów staje się jednym z największych ośrodków przemysłu lniarskiego w Europie. W roku 1883 w Żyrardowie ma miejsce strajk szpularek - pierwszy powszechny strajk w Królestwie Polskim. W 1900 roku, na Wystawie Światowej w Paryżu, Żyrardów przedstawiano, jako miasto wzorcowe, w którym fabryki wraz z otaczającymi je budynkami użyteczności publicznej i domami mieszkalnymi tworzą unikalny organizm miejski. Na wystawie tej żyrardowskie zakłady zdobyły prestiżową Grand Prix. W 1910 roku w mieście zostaje uruchomiona nowa inwestycja - zakłady spirytusowe, zaś w roku 1913 następuje rozbudowa zakładów lniarskich - powstaje Nowa Przędzalnia. Przed wybuchem I wojny światowej zakłady zatrudniały około 9 tysięcy pracowników. Mieli oni zapewnioną niezwykłą, jak na owe czasy, opiekę socjalną. Zatrudnionym w fabryce robotnikom zapewniono mieszkania, ochronkę, szpital fabryczny, pralnię i łaźnię miejską, przytułek, szkoły i kościoły dwóch wyznań. Liczące około 40 tysięcy mieszkańców miasto było miejscem współistnienia różnych kultur, wyznań i narodowosci. Mieszkali tu Polacy, Żydzi, Niemcy, Rosjanie, a także specjaliści, sprowadzani z Anglii, Czech, Francji, Szkocji i Irlandii. I wojna światowa przerwała prosperity osady i zakładów. Wprawdzie w roku 1916 Żyrardów otrzymał prawa miejskie, lecz zniszczeniu uległo wiele budynków i maszyn. Po powojennej odbudowie zakłady były początkowo pod zarządem państwowym, zaś w roku 1923 zostały przejęte przez francuskie konsorcjum Marcela Boussaca. W roku 1936 przeszły pod zarząd państwowego Banku Rolnego. Kolejne zniszczenia przyniosła II wojna światowa i okupacja miasta przez Niemców. Po wojnie uruchomiono produkcję zakładów lniarskich i do roku 1977 kontynuowano ich unowocześnianie. W roku 1997 ogłoszono bankructwo zakładów i rozpoczęto wyprzedaż pozostałego po nich majątku. W roku 2004 rozpoczeto rewitalizację zabytkowej osady fabrycznej, zaś dwa lata później firma Green Development kupiła Nową Przędzalnię, na terenie której rozpoczęła budowę loftów.
W przewodnikach można przeczytać, że Żyrardów, to osada fabryczna z II połowy XIX wieku, przykład modelowego miasta - ogrodu, z czytelnym podziałem na część mieszkalną i fabryczną. Jest to jedyny w Europie, zachowany w całości tego typu zespół urbanistyczny z przełomu XIX i XX wieku. Na listę zabytków wpisano całą osadę o powierzchni 70 hektarów i ponad 170 budynków. Osada Fabryczna została uznana w styczniu 2012 za Pomnik historii. Obecnie czynione są starania o wpisane Żyrardowa na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Z pewnością miasto zasługuje na wizytę, a dodatkową atrakcją jest to, że w jego okolicach znajduje się wiele cennych zabytkowych obiektów (pałace, dwory, sanktuaria i kościoły), a sąsiedztwo Puszczy Bolimowskiej i rezerwatu rzeki Rawki zapewnia wspaniałe warunki do aktywnego wypoczynku.
