2011-02-05

Represje wobec kleru i brak poważnych centrów myśli religijnej, sprzyjały sekciarstwu i podziałom wewnątrz i tak niewielkiej społeczności filiponów. Spośród kilku odłamów, najważniejsze są dwa: bezpopowcy i popowcy. Ci drudzy przyjmują kapłanów wyświęconych w Cerkwi Prawosławnej, ale z różnych przyczyn z niej wydalonych bądź zawieszonych. Zdarzało się też kilkakrotnie, że hierarchowie prawosławni, najczęściej emerytowani, wyświęcali kapłanów specjalnie dla starowierów-popowców.

Bezpopowcy natomiast, uważają że wraz z odejściem ostatnich duchownych wyświęconych przed reformami Nikona, ich jedynym przewodnikiem pozostał Jezus. Siłą rzeczy nie uznają większości sakramentów, bo udzielać ich może tylko kapłan. Początkowo ograniczali się więc jedynie do chrztu (przez trzykrotne zanurzenie w wodzie) i spowiedzi (z pokutą, ale bez rozgrzeszenia). Dopiero z czasem, do tej krótkiej listy dołączono małżeństwo.

W pierwszych latach po rozłamie, staroobrzędowcy-bezpopowcy uznali bowiem, że w obliczu nadchodzącego końca świata, bezżeństwo i czystość cielesna będą bardziej wskazane. Skoro ten nie nadchodził, poluźnili nieco rygory, dzięki czemu przetrwali do dziś. Małżeństwa starowierów nie są jednak pełnoprawnymi związkami sakramentalnymi. Bliżej im do ślubów cywilnych z potwierdzeniem zawarcia związku przed społecznością i wpisaniem do ksiąg metrykalnych.

Warto wspomnieć, że jeszcze w międzywojniu, polscy starowierscy kawalerowie - należący do bezpopowców - zgodnie ze zwyczajem, porywali swoje wybranki podczas jarmarków w Sejnach i Suwałkach. I nawet fakt, że przyszła żona i cała rodzina wiedziała o planowanym "porwaniu", nie odbiera tej tradycji romantyzmu.

Rolę w pewnym sensie zastępującą duchownego, pełni u bezpopowców "nastawnik". Z reguły funkcję te powierza się "starikowi" - starcowi o ogólnie uznanym autorytecie. Do jego zadań należy, między innymi, błogosławienie małżeństw i kierowanie modlitwami w molennie, jak nazywa się starowierska cerkiew.

Obecnie na nastawnikach spoczywa też niepisany obowiązek zachowania tradycji i integralności coraz bardziej kurczących się wspólnot staroobrzędowców.

  • Molenna staroobrzędowców w Suwałkach
  • Cmentarz starowierów w Suwałkach
  • Cmentarz starowierów w Suwałkach