Pierwszym odwiedzonym przez nas miastem, leżącym już na historycznym Śląsku, był Kożuchów. Miasteczko wydało się nam na tyle ciekawe, że zatrzymaliśmy się w nim i pospacerowaliśmy po jego starych uliczkach.
Prawdopodobnie, już we wczesnym średniowieczu istniał tu gród, który wchodził w skład państwa plemiennego Dziadoszan. Kożuchów mógł być jednym z dwudziestu grodów dziadoszańskich, wymienionych przez tzw.Geografa Bawarskiego. W pobliżu grodu krzyżowały się ważne szlaki handlowe, wiodące z Wrocławia do Krosna oraz z Poznania do Głogowa. Korzystne położenie grodu sprawiło, że w jego pobliżu rozwinęła się osada targowa, która według tradycji, już w 1125 roku posiadała swój kościół. Po raz pierwszy nazwa Kożuchowa (Diegotrych castelanus in Cosuchov) pojawiła się w dokumencie księcia głogowskiego Konrada I w 1273 roku. Wtedy Kożuchów był już prawdopodobnie w pełni ukształtowanym miastem i znajdował się w granicach księstwa głogowskiego.
W drugiej połowie XIII wieku nastąpił znaczny napływ kolonistów niemieckich. Sprzyjały temu przywileje nadawane przez księcia Henryka III i lokacja miasta na prawie magdeburskim. Od tego czasu rola czynnika niemieckiego w mieście była coraz większa. Potwierdzeniem tego było pojawienie się niemieckiej nazwy miasta Wriegenstadt, Friegenstadt, Freinstadt, i w końcu Freystad in Schlesien, która stopniowo wypierała nazwę polską.
Podstawą gospodarki średniowiecznych mieszkańców Kożuchowa było rzemiosło i handel. Prym wiedli sukiennicy, tkacze, kuśnierze, rzeźnicy, kowale, stolarze, piwowarzy. Ważna rolę odgrywało również rolnictwo. Uprawiano m. in. zboża i winną latorośl. Ponadto, zajmowano się hodowlą owiec. Kożuchowscy kupcy utrzymywali stałe kontakty z miastami całego Śląska i Wielkopolski. W połowie XV wieku Kożuchów otrzymał prawo bicia własnej monety. Miasto obwarowano wysokimi, kamiennymi murami. Dynamiczny rozwój miasta hamowany był przez liczne kataklizmy: epidemie "czarnej śmierci", klęski nieurodzaju oraz liczne pożary. W latach 1340-1369 z fundacji księcia Henryka V wybudowano nowy kościół parafialny (poprzedni kościół farny spłonął w 1339 roku). Kilka lat wcześniej za murami miasta powstał, ufundowany przez Henryka IV, szpital dla ubogich i chorych, a obok niego wzniesiono kościół p.w. św. Ducha. Trzecią świątynię, kościół p.w. św. Wawrzyńca postawiono w 1403 roku. W 1489 roku wzniesiono nowy ratusz.
W drugiej połowie XV wieku miasto było miejscem stałego pobytu książąt głogowskich. Rezydowali tutaj ostatni z nich - Henryk VIII, Henryk IX i jego syn Henryk XI. W czasie wojny sukcesyjnej o księstwo głogowskie, Kożuchów dwukrotnie oblegały i zdobywały wojska walczących stron. Na przełomie XV i XVI wieku księstwo głogowskie i Kożuchów przeżywały swój ponowny rozkwit. Przyczyniły się do tego działania Jagiellonów, którzy pełnili rolę namiestników Śląska. Książę Zygmunt Jagiellończyk, późniejszy król Polski, usadowił na zamku w Kożuchowie silny oddział, którego zadaniem było zwalczanie panoszącego się w tym rejonie rozbójnictwa.
W 1516 roku w posiadanie kożuchowskiego zamku wszedł Johann von Rechenberg. Za jego rządów wprowadzono w mieście luteranizm. Szczególnie dotkliwe dla miasta były wydarzenia wojny trzydziestoletniej (1618-1648). Z obecnością wojska wiązały się bowiem kontrybucje, gwałty, grabieże i liczne pożary. Po tych wydarzeniach, miasto - aczkolwiek powoli - podniosło się jednak z upadku. Odbudowano i przebudowano wiele obiektów m. in. kościół farny i ratusz, a w 1678 roku założono wodociągi. W czasie wojny północnej (1700-1721) Kożuchów został zajęty przez wojska szwedzkie Karola XII, zaś w roku 1740 na czele swoich wojsk do miasta wkroczył król pruski Fryderyk II. W 1759 roku, w czasie tzw. wojny siedmioletniej (toczonej w latach 1756-1763 pomiędzy Wielką Brytanią, Prusami i Hanowerem a Francją, Rosją, Austrią, Szwecją i Saksonią) Kożuchów, podobnie jak okoliczne miasta, został splądrowany przez wojska rosyjskie. W latach 1806-1807 kożuchowscy mieszczanie "gościli" oddziały Napoleona I Bonaparte. Francuzi pojawili się ponownie w 1813 roku, tym razem oprócz kontrybucji miasto musiało się zająć także rannymi żołnierzami. Po odejściu Francuzów przybyli Rosjanie, którzy również zażądali olbrzymiej kontrybucji. Efektem toczących się od XVII do XIX wieku wojen był upadek gospodarczy Kożuchowa. Chociaż pierwsza fabryka włókiennicza pojawiła się w mieście już w końcu XVIII wieku, rozwój przemysłu był tu już bardzo powolny. Doświadczeni wojnami mieszkańcy miasta nie zgodzili się, by przez Kożuchów przebiegała szosa Berlin-Wrocław. W efekcie, Kożuchów został na uboczu ważnych szlaków komunikacyjnych. W 1909 roku wprowadzono elektryczne oświetlenie i uruchomiono nowe wodociągi miejskie. Na przełomie XIX i XX wieku rozbudowały się przedmieścia, doprowadzono linię kolejową i zbudowano dworzec. W latach 30. XX wieku powstały obszerne koszary wojskowe. Działania wojenne II wojny światowej ominęły Kożuchów. W listopadzie 1939 roku w mieście utworzono szpital dla polskich jeńców wojennych, a w końcu 1943 roku zorganizowano tu filię obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. 14 lutego 1945 roku miasto zajęły wojska radzieckie, a latem tegoż roku zorganizowano polską administrację.
Dzisiejszy Kożuchów ma ładną, lecz dosyć mocno zaniedbaną starówkę. Zabytkową część miasta stanowi zespół architektoniczno-urbanistyczny z kamienicami na parcelach z XII wieku, kościołem, zamkiem i ratuszem oraz dość dobrze zachowanymi murami obronnymi otaczającymi starą część miasta. Nieco więcej informacji o zwiedzanych obiektach zamieszczam w podpisach pod zdjęciami.
