Czersk był ongiś jednym z najstarszych i najważniejszych miast Mazowsza. W okresie rozbicia dzielnicowego był on stolicą Księstwa Mazowieckiego. Dziś jest to wieś, położona nieopodal Góry Kalwarii, znana z ruin ruin średniowiecznego zamku książąt mazowieckich, które są jej główną atrakcją turystyczną, a równocześnie jednym z najcenniejszych zabytków na Mazowszu.
Dzięki badaniom archeologicznym, dało się ustalić, że najstarsze ślady człowieka na terenie Czerska pochodzą sprzed 2 tysięcy lat. W tamtym czasie, na tych terenach znajdował się cmentarz popielicowy. Najstarsza, choć krótkotrwała osada, istniała tu między VI a VIII wiekiem. Ślady następnej pochodzą z IX- X wieku. Budowano wówczas domy słupowe. Stałe osadnictwo rozpoczęło się w XI wieku. Na całym obszarze, zajmowanym obecnie przez zamek, zbudowano obronny gród, funkcjonujący przez jedno stulecie. Okolica była atrakcyjnym miejscem dla założenia osady ze względu na położenie na skrzyżowaniu szlaków handlowych, umiejscowienie na skarpą, oraz dogodną przeprawą przez Wisłę.
W wieku XII Czersk staje się siedzibą kasztelana, a od 1252 roku - archidiakonatu, podległego biskupstwu poznańskiemu. W tym samym wieku staje się także stolicą Księstwa Mazowieckiego. W czasie najazdów w latach 1260-1262 gród i podgrodzie zostały spalone przez Litwinów i Rusinów. W następnym stuleciu, w 1350 roku, osada uzyskuje prawa miejskie. Na przełomie XIV i XV wieku książę mazowiecki Janusz I zbudował w Czersku zamek z dwiema wieżami, wieżą bramną i mostem zwodzonym (później w jego miejsce zbudowano most arkadowy). Jednakże już w tym czasie Czersk zaczyna tracić znaczenie na rzecz Warszawy, do której w roku 1413 książę przenosi swą siedzibę. Ponowny okres rozkwitu przeżył Czersk, gdy rządziła nim królowa Bona Sforza. Otrzymała ona miasto, jako odprawę wdowią, po śmierci Zygmunta Starego. Królowa chętnie przebywała w Czersku i z jej inicjatywy powstały wtedy browary, rozwinął się handel, uprawa winorośli i ogrodnictwo.
Definitywny upadek Czerska rozpoczął się w okresie potopu szwedzkiego. Po klęsce w biwie pod Warką w roku 1656, wycofujące się wojska szwedzkie opanowały twierdzę czerską i doszczętnie ją zdewastowały. Szwedzi spalili także okoliczne domy, kościół parafialny i kościół św. Ducha. Wkrótce po wycofaniu się z Czerska oddziałów szwedzkich, dalszych zniszczeń dokonują kozacy i wojska księcia siedmiogrodzkiego Rakoczego. Wybucha także epidemia, która dziesiątkuje ludność. Od tego czasu nastąpił dalszy, systematyczny regres miasta. W latach 1762-1766 marszałek wielki koronny Franciszek Bieliński podjął próbę odbudowy zamku, jednak po dostaniu się Czerska pod zabór pruski, mury zostały zburzone, co pozbawiło twierdzę resztek znaczenia militarnego. W epoce napoleońskiej Czersk znalazł się w granicach Księstwa Warszawskiego, a po roku 1815 przeszedł pod władzę rosyjską, wchodząc w skład Królestwa Kongresowego. Kilka lat po upadku Powstania Styczniowego władze carskie odebrały Czerskowi prawa miejskie (w 1869 roku).
W czasie naszego pobytu w Czersku zwiedziliśmy najważniejszy zabytek miejscowości, czyli zamek książąt mazowieckich, a także obejrzeliśmy z zewnątrz, pochodzący z początków XIX wieku kościół parafialny p.w. Przemienienia Pańskiego. Nieco więcej informacji o obu zabytkach zamieszczam w opisach zdjęć.
