Obszar dzisiejszego Rynku Starego Miasta, Placu Kościelnego czyli dawnych Górek Plebańskich i Parku Staromiejskiego to miejsce, w którym w 1423 roku król Władysław Jagiełło ulokował miasto Łódź. Łódź nigdy praw miejskich nie utraciła, choć rzeczywiście dopiero od początku trzeciej dekady wieku XIX-ego można mówić o budowie miasta. Za to błyskawicznej budowie miasta. Wręcz o karierze miasta. Przemysłowej, przede wszystkim włókienniczej, ale także karierze kulturalnej i naukowej.
Wymienione wcześniej miejsca stanowią obecnie centrum łódzkiego Starego Miasta. Dziwna to „starówka”. Zbudowana na początku lat pięćdziesiątych wieku XX-ego. To się w Polsce zdarza. Zniszczenia wojenne wymuszały „odtworzenie na nowo” historycznej zabudowy wielu miast. W Łodzi zbudowano ją prawie całkiem inną. Wyraźnie daje się zauważyć nawiązanie architektoniczne do warszawskiego Mariensztatu.
Z dziewiętnastowiecznym początkiem wielkiej kariery Łodzi związany jest Rynek Nowego Miasta, obecnie Plac Wolności i ulica Piotrkowska. Część miasta wokół Starego Rynku i „doklejona” do niego wieś Bałuty (w 1915 roku – momencie włączenia do Łodzi – licząca ok. 100 tys. mieszkańców największa wieś w Europie) zamieszkiwana była do II wojny światowej przez ludność biedniejszą, głownie żydowską. To zdecydowało, że podczas hitlerowskiej okupacji wyznaczono tam „Litzmannstadt Ghetto” dla Żydów i Cyganów. Granica getta przebiegała wzdłuż ulicy Zgierskiej od zachodu ograniczającej Stary Rynek. Likwidacja getta w 1945 roku oznaczała także wyburzenie kamienic wokół rynku przez hitlerowców i zbudowanie przez „nowe władze” widocznych na zdjęciach budynków w „nowym stylu”.
W Łodzi przedwojennej w sąsiedztwie Parku Staromiejskiego istniała Synagoga Altshot. Na samym początku okupacji została zburzona. Dziś przypomina ją tylko tablica. Kolejnym znakiem upamiętnienia kultury łódzkich Żydów jest Pomnik Dekalogu przedstawiający Mojżesza trzymającego tablice z dziesięciorgiem przykazań. Monument, dzieło Gustawa Zemły, niestety stanowi także przedmiot konfliktu. Judaizm nie zezwala na oddawanie czci wizerunkom ludzi, a środowisko Żydów ortodoksyjnych tym rodzajem, ich zdaniem, bałwochwalstwa czuje się dotknięte szczególnie.
