Podróż Moje Podlasie (2) - Pratulin - sanktuarium unickich męczenników



Pratulin to miejscowość leżąca w zakolu Bugu, w połowie drogi między Terespolem i Janowem Podlaskim, tuż przy granicy białoruskiej. Leży na terenie Parku Krajobrazowego "Podlaski Przełom Bugu".

Wieś istniała już w XV wieku pod nazwą Hornowo lub Ornowo. Później (w 1732 lub 1754 roku - zależnie od źródeł) stała się miasteczkiem, którym władali Sapiehowie i Potoccy. Od końca XVIII wieku następuje jego upadek. Kolejnymi właścicielami są Mostowscy, Wierusz-Kowalscy, Dąbrowscy, Żydzi Grynberg i Jukiel, następnie znowu Potoccy. Miejscowość znana jest stąd, że znajduje się tu sanktuarium poświęcone tzw. męczennikom podlaskim - 13 unitom, którzy 24 stycznia 1874 roku zginęli z rąk żołnierzy carskich w obronie własnych przekonań.

W drugiej bowiem połowie XIX wieku, car Aleksander II  podpisał program likwidacji kościoła unickiego i wprowadzenia liturgii prawosławnej w diecezji chełmskiej. Miało to doprowadzić do zerwania jedności z Kościołem Katolickim i ułatwić rusyfikację. Sprzeciwiających się carskim reformom księży usuwano z parafii, zsyłano, bądź więziono. Wywieziono także proboszcza z Pratulina, lecz parafianie przeciwstawili się przekazaniu świątyni duchownemu prawosławnemu. Wtedy to, gubernator carski wezwał na pomoc wojsko. Miejscowi unici, pod przewodnictwem Wincentego Lewoniuka, świadomi zagrożenia życia udali się pod świątynię by jej bronić. 13 z nich padło od kul kozaków, gdy klęcząc modlili się. Choć do podobnych wydarzeń doszło również w innej wsi - Drelowie (gdzie zginęło również 13 unitów), to właśnie Pratulin stał się symbolem oporu podlaskich unitów przeciwko narzucanej im siłą liturgii prawosławnej i rusyfikacji. Po dokonaniu krwawej pacyfikacji Pratulina, wojsko rosyjskie pogrzebało jej ofiary, bez udziału najbliższych, w odosobnionym miejscu, a mogiła została zrównana z ziemią. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku mieszkańcy Pratulina upamiętnili to miejsce, a w maju 1990 roku szczątki zamordowanych przeniesiono do kościoła parafialnego. Dziś w późnoklasycystycznym, parafialnym kościele św. Apostołów Piotra i Pawła, pochodzącym z 1838 roku, mieści się Sanktuarium Męczenników Podlaskich. W październiku 1996 roku, papież Jan Paweł II beatyfikował Wincentego Lewoniuka i jego 12 towarzyszy.

Sanktuarium mieści się w późnoklasycystycznym kościele św. Apostołów Piotra i Pawła, pochodzącym z 1838 roku.

  • Pratulin
  • Pratulin
  • Pratulin
  • Pratulin
  • Pratulin
  • Pratulin
  • Pratulin
  • Pratulin
  • Pratulin
  • Pratulin