Zabytki:
- Pałac Sułkowskich z XVIII wieku - Barokowa rezydencja powstała na miejscu wcześniejszego, renesansowego pałacu i kolejnego gmachu wybudowanego w drugiej połowie XVII wieku przez sprowadzonego z Włoch architekta, Pompeo Ferrariego. Współczesny kształt został pałacowi nadany w połowie XVIII wieku. Sylwetka budowli naturalnie komponuje się w otoczenie parku i stawów, będących reliktem dawnej fosy. Wnętrza pałacu zatraciły niemal zupełnie swe pierwotne cechy; zachowały się jedynie pojedyncze detale wyposażenia architektonicznego.
- Ratusz z końca XVII wieku - Leszczyński ratusz, oglądany w obecnym kostiumie architektonicznym to budowla barokowo-klasycystyczna, zaliczana do najpiękniejszych w Polsce. Wielokrotnie przebudowywany, nosi na swych murach relikty pierwszego ratusza z 1639 roku. Wśród kolejnych architektów i budowniczych wymienia się: - Marcina Woidego, - Jerzego Catenazziego, - Pompeo Ferrariego oraz - Dominika Merliniego, architekta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Wschodnią ścianę ratusza zdobią kartusze z herbami właścicieli miasta. Obecnie gmach pełni funkcje reprezentacyjne, konferencyjne i wystawiennicze, a w przyziemiu znajduje się stylowa kawiarnia. W przyszłości planuje się udostępnić wejście na wieże ratuszową jako punkt widokowy, co zwiększyło by atrakcyjność tej budowli.
- Dzielnica żydowska utworzona w 1626 roku mieściła się wewnątrz wałów, w półocno-zachodniej części miasta, w pobliżu pałacu właścicieli miasta.
- Nowa Synagoga w Lesznie - Największa i prawdopodobie najstarsza zachowana, główna synagoga najważniejszej gminy żydowskiej w Wielkopolsce w XVIII wieku. Na obecny budynek składa się XVIII-wieczny barokowy trzon główny, z dobudowanym w 1905 r. masywem wieżowym, wg projektu wrocławskich architektów Ehrlichów. W nowej szacie architektonicznej, wybudowana została w duchu wiedeńskiej secesji i o układzie typu Tempel. Była to jednoprzestrzenna wysoka sala modlitewna z bimą (mównicą) dosuniętą do aron ha-kodesz (szafa na Torę), wewnętrznymi, amfiteatralnymi emporami dla kobiet, wyposażona w dobrej klasy organy, wentylację oraz centralne ogrzewanie. Dobudowany aneks wieżowy, zwieńczony cebulastym hełmem, z iglicą zakończoną kulą i gwiazdą Dawida, pomieścił m.in. synagogę tygodniową, pokoje rabinów i organy. Synagoga użytkowana była przez gminę żydowską w Lesznie do 1939 roku. Obecnie pełni funkcję galerii sztuki Muzeum Okręgowego w Lesznie, a w jednej z sal urządzono stałą ekspozycje "Żydzi w Lesznie". Gmach zachował polichromie z piękną dekoracją roślinną ścian i promienistą glorią, zdobiącą wywietrznik w czaszy głębokiego, pozornego sklepienia.
- Rynek Starego Miasta w Lesznie - Większość zabudowy rynku stanowią kamienice wybudowane w latach 1870-1914. Sprzed pożaru w 1790 r. dotrwały w niezmienionym stanie nieliczne barokowe kamieniczki z charakterystycznymi szczytowymi fasadami. W pierzei północnej zwracają uwagę dwa sąsiadujące ze sobą budynki: pochodząca z końca XVII wieku kamieniczka nr. 15, której fasadę wieńczy obelisk z półksiężycem i dom, według tradycji, należący do Jana Jonstona (1603-1675) - wybitnego lekarza i uczonego. Niezmiennie od 1788 r. w tej kamieniczce mieści się apteka. Naj wejściem zauważamy godło domu "Pod łabędziem" oraz u wejścia metalowe elementy do wiązania koni. Na wschodniej pierzei znajduje się najstarszy budynek w rynku : kamieniczka nr. 19 z podcieniami, wzniesiona prawdopodobnie w 1634 r.
- Kościół św. Mikołaja - Budynek powstał na miejscu zniszczonego podczas pożaru w 1656 r. najstarszego leszczyńskiego kościoła. Odbudowany po 1680 roku wg. projektu Jana Catenazziego i wyposażony w początkach XVIII wieku uchodzi za najwybitniejsz a realizacje, sprowadzonego przez Leszczyńskich architekta. Fasada świątyni zaliczana jest do najznamienitszych fasad dwuwieżowych schyłku XVII wieku. Kościół jest rodowym mauzoleum Leszczyńskich. Posiada nagrobki biskupa Bogusława i ojca króla Stanisława Leszczyńskiego Rafała Leszczyńskiego. Bogata dekoracja rzeźbiarska i sztukatorska eksponuje przy pomocy użytych alegorii, symboli i atrybutów potęge rodu Leszczyńskich. Na uwagę zasługują piękne obrazy, rzeźba przedstawiająca św. Jana Nepomucena oraz ołtaż główny z florenckim płótnem.
Kościół św. Jana - Wybudowany w ok 1654 roku przez braci czeskich. Budowla nawiązuje stylistycznie do architektury późnego gotyku. Akcentem przełamującym jednorodność ceglanej świątyni jest przylegająca od zachodu barokowa kaplica Gruszczyńskich autorstwa Pompeo Ferrariego (1711). Na przyporze od strony południowej zegar słoneczny z datą roczną 1653. Na północnej ścianie wmurowano XVIII-wieczne epitafia zmarłych dzieci Karola Gotfryda Woide.
- Kościół św. Krzyża z XVIII w. - Czwara w tym miejscu świątynia wybudowana przez społeczność luterańską w Lesznie. Obecna budowla z końca XVIII wieku jest dziełem Pompeo Ferrariego z wieżą z pocz. XX wieku. Ten zbór uchodził za przykład luteranskiego budownictwa sakralnego w Wielkopolsce. Skromne, klasycystyczne wyposażenie pochodzi z XVIII wieku. Do czasów dzisiejszych nie dotrwały empory obiegające ściany boczne oraz obraz ołtarzowy.
- Lapidarium - Utworzone w 1960 roku z nagrobków i obelisków z XVII-XIX wieku. Upamiętniają one zmarłych zamożnych mieszczan i członków ich rodzin: duchownych, kupców, rzemieślników itp. Na uwagę zasługują epitafia nauczyciela króla Stanisława Leszczyńskiego, epitafia dziecięce z elementami teologicznymi i biblijnymi, nagrobek kowala z atrybutami pracy oraz płyta upamiętniająca Eliasa Müllera znajdująca się na ścianie kościóła
- Dom na ulicy Świeciechowskiej 48
- kościół ewangelicki, dawniej staroluterski na ul. Paderewskiego
- Dom urodzin dr J. Metziga
- Wiatraki Koźlaki przy ul. Strumykowej z XVIII w.
Zródło: "Leszczyńskie po Królewsku" wydane przeż organizacje Region Leszno i Informacje Turystyczną w Lesznie
- Pałac Sułkowskich z XVIII wieku - Barokowa rezydencja powstała na miejscu wcześniejszego, renesansowego pałacu i kolejnego gmachu wybudowanego w drugiej połowie XVII wieku przez sprowadzonego z Włoch architekta, Pompeo Ferrariego. Współczesny kształt został pałacowi nadany w połowie XVIII wieku. Sylwetka budowli naturalnie komponuje się w otoczenie parku i stawów, będących reliktem dawnej fosy. Wnętrza pałacu zatraciły niemal zupełnie swe pierwotne cechy; zachowały się jedynie pojedyncze detale wyposażenia architektonicznego.
- Ratusz z końca XVII wieku - Leszczyński ratusz, oglądany w obecnym kostiumie architektonicznym to budowla barokowo-klasycystyczna, zaliczana do najpiękniejszych w Polsce. Wielokrotnie przebudowywany, nosi na swych murach relikty pierwszego ratusza z 1639 roku. Wśród kolejnych architektów i budowniczych wymienia się: - Marcina Woidego, - Jerzego Catenazziego, - Pompeo Ferrariego oraz - Dominika Merliniego, architekta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Wschodnią ścianę ratusza zdobią kartusze z herbami właścicieli miasta. Obecnie gmach pełni funkcje reprezentacyjne, konferencyjne i wystawiennicze, a w przyziemiu znajduje się stylowa kawiarnia. W przyszłości planuje się udostępnić wejście na wieże ratuszową jako punkt widokowy, co zwiększyło by atrakcyjność tej budowli.
- Dzielnica żydowska utworzona w 1626 roku mieściła się wewnątrz wałów, w półocno-zachodniej części miasta, w pobliżu pałacu właścicieli miasta.
- Nowa Synagoga w Lesznie - Największa i prawdopodobie najstarsza zachowana, główna synagoga najważniejszej gminy żydowskiej w Wielkopolsce w XVIII wieku. Na obecny budynek składa się XVIII-wieczny barokowy trzon główny, z dobudowanym w 1905 r. masywem wieżowym, wg projektu wrocławskich architektów Ehrlichów. W nowej szacie architektonicznej, wybudowana została w duchu wiedeńskiej secesji i o układzie typu Tempel. Była to jednoprzestrzenna wysoka sala modlitewna z bimą (mównicą) dosuniętą do aron ha-kodesz (szafa na Torę), wewnętrznymi, amfiteatralnymi emporami dla kobiet, wyposażona w dobrej klasy organy, wentylację oraz centralne ogrzewanie. Dobudowany aneks wieżowy, zwieńczony cebulastym hełmem, z iglicą zakończoną kulą i gwiazdą Dawida, pomieścił m.in. synagogę tygodniową, pokoje rabinów i organy. Synagoga użytkowana była przez gminę żydowską w Lesznie do 1939 roku. Obecnie pełni funkcję galerii sztuki Muzeum Okręgowego w Lesznie, a w jednej z sal urządzono stałą ekspozycje "Żydzi w Lesznie". Gmach zachował polichromie z piękną dekoracją roślinną ścian i promienistą glorią, zdobiącą wywietrznik w czaszy głębokiego, pozornego sklepienia.
- Rynek Starego Miasta w Lesznie - Większość zabudowy rynku stanowią kamienice wybudowane w latach 1870-1914. Sprzed pożaru w 1790 r. dotrwały w niezmienionym stanie nieliczne barokowe kamieniczki z charakterystycznymi szczytowymi fasadami. W pierzei północnej zwracają uwagę dwa sąsiadujące ze sobą budynki: pochodząca z końca XVII wieku kamieniczka nr. 15, której fasadę wieńczy obelisk z półksiężycem i dom, według tradycji, należący do Jana Jonstona (1603-1675) - wybitnego lekarza i uczonego. Niezmiennie od 1788 r. w tej kamieniczce mieści się apteka. Naj wejściem zauważamy godło domu "Pod łabędziem" oraz u wejścia metalowe elementy do wiązania koni. Na wschodniej pierzei znajduje się najstarszy budynek w rynku : kamieniczka nr. 19 z podcieniami, wzniesiona prawdopodobnie w 1634 r.
- Kościół św. Mikołaja - Budynek powstał na miejscu zniszczonego podczas pożaru w 1656 r. najstarszego leszczyńskiego kościoła. Odbudowany po 1680 roku wg. projektu Jana Catenazziego i wyposażony w początkach XVIII wieku uchodzi za najwybitniejsz a realizacje, sprowadzonego przez Leszczyńskich architekta. Fasada świątyni zaliczana jest do najznamienitszych fasad dwuwieżowych schyłku XVII wieku. Kościół jest rodowym mauzoleum Leszczyńskich. Posiada nagrobki biskupa Bogusława i ojca króla Stanisława Leszczyńskiego Rafała Leszczyńskiego. Bogata dekoracja rzeźbiarska i sztukatorska eksponuje przy pomocy użytych alegorii, symboli i atrybutów potęge rodu Leszczyńskich. Na uwagę zasługują piękne obrazy, rzeźba przedstawiająca św. Jana Nepomucena oraz ołtaż główny z florenckim płótnem.
Kościół św. Jana - Wybudowany w ok 1654 roku przez braci czeskich. Budowla nawiązuje stylistycznie do architektury późnego gotyku. Akcentem przełamującym jednorodność ceglanej świątyni jest przylegająca od zachodu barokowa kaplica Gruszczyńskich autorstwa Pompeo Ferrariego (1711). Na przyporze od strony południowej zegar słoneczny z datą roczną 1653. Na północnej ścianie wmurowano XVIII-wieczne epitafia zmarłych dzieci Karola Gotfryda Woide.
- Kościół św. Krzyża z XVIII w. - Czwara w tym miejscu świątynia wybudowana przez społeczność luterańską w Lesznie. Obecna budowla z końca XVIII wieku jest dziełem Pompeo Ferrariego z wieżą z pocz. XX wieku. Ten zbór uchodził za przykład luteranskiego budownictwa sakralnego w Wielkopolsce. Skromne, klasycystyczne wyposażenie pochodzi z XVIII wieku. Do czasów dzisiejszych nie dotrwały empory obiegające ściany boczne oraz obraz ołtarzowy.
- Lapidarium - Utworzone w 1960 roku z nagrobków i obelisków z XVII-XIX wieku. Upamiętniają one zmarłych zamożnych mieszczan i członków ich rodzin: duchownych, kupców, rzemieślników itp. Na uwagę zasługują epitafia nauczyciela króla Stanisława Leszczyńskiego, epitafia dziecięce z elementami teologicznymi i biblijnymi, nagrobek kowala z atrybutami pracy oraz płyta upamiętniająca Eliasa Müllera znajdująca się na ścianie kościóła
- Dom na ulicy Świeciechowskiej 48
- kościół ewangelicki, dawniej staroluterski na ul. Paderewskiego
- Dom urodzin dr J. Metziga
- Wiatraki Koźlaki przy ul. Strumykowej z XVIII w.
Zródło: "Leszczyńskie po Królewsku" wydane przeż organizacje Region Leszno i Informacje Turystyczną w Lesznie