-
-
- Plac Grzybowski położony jest pomiędzy ulicami Twardą, Bagno, Grzybowską i Królewską. Od połowy XVII wieku stał się placem targowym założonej wówczas jurydyki nazwanej - od nazwiska właściciela, starosty warszawskiego Jana Grzybowskiego - Grzybowem. W latach 1786-1787 według projektu Karola Bogumiła Schütza (1741-1818) na placu wybudowano ratusz Grzybowa. W roku 1791 jurydyki zlikwidowano, zaś w budynku ratusza w okresie 1809-1830 mieściło się więzienie. Po rozbiórce ratusza utworzono na jego miejscu targ, działający do końca XIX wieku, jednak wcześniej, po roku 1815 plac obudowano klasycystycznymi kamienicami. Projektowali je po części słynni, wybitni architekci: Antonio Corazzi (1792-1877) i Fryderyk Albert Lessel (1767-1822). Sam plac od 1830 roku nazywano Rynkiem Grzybowskim. Jego wygląd nabrał nowego charakteru w drugiej połowie XIX wieku, gdy zbudowano kościół p.w. Wszystkich Świętych wg projektu Henryka Marconiego (1792-1863). Okolica placu była zdominowana przez ludność żydowską i słynęła z licznych niewielkich sklepików, oferujących artykuły żelazne. Od roku 1866 na placu istniała pętla linii konnej, dowożącej na warszawskie dworce. Po roku 1880 piętrowe omnibusy zostały zastąpione przez tramwaje konne, a po roku 1908 - elektryczne. Plac otrzymał też oświetlenie gazowe, a po roku 1907 - elektryczne. W roku 1897 targowisko przeniesiono na nieistniejący dziś Plac Witkowskiego, zaś Plac Grzybowski uporządkowano i urządzono na jego środku ozdobny skwer. Część budynków przy placu doznała zniszczeń we wrześniu 1939 roku. W roku 1940 Plac Grzybowski znalazł się w obrębie getta. Po fali wywózek do obozów zagłady, w roku 1942 zlikwidowano tzw. "małe getto" - okoliczne mieszkania zasiedliła wówczas ludność polska. Podczas Powstania Warszawskiego uszkodzeniu uległy niektóre z kamienic i kościół p.w. Wszystkich Świętych, a po jego upadku Niemcy spalili zachodnią pierzeję placu. Zniszczona została przy tym m.in. Synagoga Arona Serdynera (?-1865), znajdująca się przy sąsiadującej z placem ulicy Twardej. Ocalałą zabudowę ulicy Bagno wyburzono po roku 1962, wznosząc do roku 1967 bloki osiedla Grzybów. Rozebrano także dwie kamienice zachodniej pierzei Placu Grzybowskiego, a na ich miejscu wzniesiono w latach 1966-1967 późnomodernistyczny gmach Teatru Żydowskiego wg projektu prof. Bohdana Wiktora Kazimierza Pniewskiego (1897-1965). Synagogi Serdynera nie odbudowano. Dziś w okolicach placu mają m.in.siedzibę różne instytucje żydowskie.
-
