-
- Osada ta stała się ośrodkiem administracyjnym dla rozległych posiadłości ziemskich stanowiących jego uposażenie, a które sami wytrzebili i zasiedlili sprowadzonymi osadnikami. Stał się Wąchock siedzibą klasztoru, opiekunem zakładanych przez siebie osad ludzkich, ale również miejscem, w którym zatrzymywali się podróżujący z Gniezna na Święty Krzyż, i dalej w kierunku południowo-wschodnim - na Ruś. Dzięki zapobiegliwości cystersów Wąchock uzyskał w roku 1454 prawa miejskie. Podstawą działalności gospodarczej klasztoru były dochody uzyskane z rolnictwa, przetwórstwa produktów spożywczych i rolnych, ale zakonnicy wąchoccy znani byli z osiągnięć w dziedzinie górnictwa i przetwórstwa metali.
Jak czytamy w "Opisie zabytków starożytności..." Kazimierza Stronczyńskiego z 1844 roku "...Gedeon albo Getko Biskup Krakowski założył tu w roku 1179 Opactwo dla Cystersów i zakonników do niego z Morimundu sprowadził. Wymurowali oni tutaj wspaniały kościoł z ciosowego kamienia, i zabudowania klasztorne z cegły. Zniszczyli te gmachy podwakroć w swoich przechodach tatarzy, ale się wkrótce po nich staraniem Opatów na nowo podniosły". Wiadomo, że kamienne opactwo wzorowane na architekturze toskańskiej wzniósł w latach 1218-1239 włoski warsztat cysterski mistrza zakonnego Szymona (Simona), którego sygnaturę odnaleziono na jednym z kamiennych ciosów.