• 6

Kościół i klasztor dominikanów - Lublin.

Podróż: Gdzieś Tam w Polsce cz. II ...
Miejsce: Lublin, Lubelskie , Polska, Europa

• 
• Kościół i klasztor dominikanów w Lublinie został wzniesiony we wschodniej części wzgórza staromiejskiego, na niewielkim wzniesieniu, tzw. górce dominikańskiej. Historia klasztoru wiąże się z relikwią Drzewa Krzyża Świętego, znajdującą się w nim do 1991 roku.
  
  
  
  Kościół znajduje się przy ulicy Złotej 9, we wschodniej części wzgórza staromiejskiego, klasztor przylega do niego od południa. Kościół pełni funkcje sakralne, budynki klasztorne są użytkowane przez oo. dominikanów.
  
  
  
  Architektami kościoła i klasztoru byli: Rudolf Negroni, Piotr Gallon, Jan Wolff, Jan Cangerle, Józef Gringenberger, Stanisław Weiss.
  
  
  
  Kościół dominikanów jest trójnawową halą o wydłużonym prezbiterium, wysokością i szerokością równym nawie głównej. Sklepienia kolebkowe z lunetami w nawach oraz prezbiterium. Prezbiterium i korpus nawowy przykryte dachami dwuspadowymi. Do naw bocznych przylegają rzędy sklepionych kopułowo kaplic, przekrytych wspólnymi dachami pulpitowymi. Na zakończeniu nawy południowej znajduje się kaplica Firlejów, wzniesiona na planie kwadratu z zaokrąglonymi narożnikami, wyróżniająca się w bryle okazałą kopułą z ozdobną latarnią. Na zakończeniu nawy północnej znajduje się sklepiona kopułą kaplica Matki Bożej Opieki na planie kwadratu, poprzedzona przedsionkiem, pozostałością po gotyckiej kaplicy Krzyża Świętego. Rolę chóru zakonnego pełni usytuowana za prezbiterium kaplica Tyszkiewiczów, zbudowana na planie sześcioboku, przekryta owalną kopułą. Po północnej stronie prezbiterium znajdują się kaplice: Matki Boskiej Ruszelskiej (niewielka, na planie prostokąta), oraz Paryska, salowa, o półkolistym zamknięciu.
  
  Fasada kościoła zwieńczona jest wysokim szczytem, a jej narożniki ujęte niskimi wieżyczkami, których gzymsy koronujące ujednolicone są z gzymsem wieńczącym ścianę fasady, oddzielającym ją od szczytu. Fasada pozbawiona artykulacji. Wieże trzykondygnacyjne, w narożach najwyższych kondygnacji ujęte parami korynckich pilastrów, na północnej z nich znajduje się dekoracja sgraffitowa. Szczyt pięciokondygnacyjny, artykułowany pilasterkami, między którymi pierwotnie znajdowały się arkadowo zwieńczone płyciny. Formę szczytu uproszczono podczas licznych przebudów, np. na rysunku Adama Lerue z około 1870 roku widoczna jest znaczna partia środkowej części szczytu bez artykulacji; podczas późniejszych prac restauratorskich pilasterki i gzymsy zrekonstruowano, jednak bez arkadowych nisz. Pilasterki zwieńczone są sterczynami.
  
  
  
  Wnętrze naw i prezbiterium artykułowane jest parami korynckich pilastrów o gładkich trzonach. Pomiędzy nimi w korpusie nawowym znajdują się arkady międzynawowe, zaś w prezbiterium arkadowe płyciny. Sklepienie jest gładkie, tylko na gurcie pomiędzy nawą a prezbiterium oraz na podłuczu przejścia od kaplicy Firlejów znajdują się sztukaterie w tzw. typie lubelskim. Inaczej, indywidualnie w każdym przypadku, rozwiązane są wnętrza kaplic.
  
  Obecny ołtarz główny, stanowiący jednocześnie przegrodę między kościołem a chórem zakonnym, zbudowano w 1794 roku w stylu klasycystycznym. Ołtarze we wnętrzu korpusu nawowego oraz dwie ambony, umieszczone symetrycznie na pograniczu prezbiterium i nawy głównej pochodzą z lat 60. XVIII wieku, z warsztatu puławskiego rzeźbiarza, Sebastiana Zeisla. Na ścianach bocznych naw wisi sześć obrazów o tematyce dominikańskiej (jeden z nich przedstawia cud związany z próbą kradzieży relikwii Drzewa Krzyża Świętego przez gdańskiego kupca Henryka w 1434 roku na tle widoku Lublina z połowy XVII wieku).