Mikołaj Kopernik.

Podróż: Gdzieś Tam w Polsce cz. II ...
Miejsce: Piotrków Trybunalski, Łódzkie , Polska, Europa

W okresie wrzenia rewolucyjnego, poprzedzającego wybuch powstania styczniowego, dużą rolę na terenie Piotrkowa odegrali nauczyciele i uczniowie Gimnazjum Rządowego. W mieście organizowano manifestacje patriotyczne, miały miejsce burzliwe zajścia uliczne. Do oddziałów powstańczych wstępowali uczniowie starszych klas, w walkach o Radomsko zginął uczeń Adolf Zawadzki, pod Koniecpolem zginął uczeń Łaszewski, a pod Małogoszczą uczeń Antoni Drużycki. Po powstaniu na szkołę posypały się represje, musiał odejść na emeryturę dyrektor Karol Beithel. Wypierano język polski, zwiększano ilość godzin na naukę języka rosyjskiego. Mimo zróżnicowania narodowościowego młodzież polska była dobrze zorganizowana, czego dowodem jest jej wystąpienie w dniu 1 lutego 1905 roku. Młodzież domagała się języka polskiego jako języka wykładowego oraz udziału społeczeństwa polskiego w zarządzaniu i nadzorze szkolnym. Kuratorium Warszawskie zastosowało ostre sankcje, wydalono 256 uczniów. Szkoła opustoszała, w 1905 roku szkołę ukończyło zaledwie 5 uczniów, w tym tylko jeden Polak. Władze rosyjskie pozwoliły utworzyć gimnazjum polskie. Powstał szkoła utworzona przez inżyniera Jacobsona skupiła relegowanych uczniów z Gimnazjum Rządowego.

W tym trudnym dla społeczeństwa polskiego okresie pracowali w gimnazjum wybitni nauczyciele: Józef Fabiani, późniejszy dyrektor w polskiej szkole, Jordan Kański - matematyk i statystyk, autor opracowania historii szkół piotrkowskich, Roman Plenkiewicz - historyk literatury, autor licznych opracowań naukowych drukowanych w różnych pismach, Leon Rzeczniowski - historyk, autor opracowań dotyczących Łomży i Piotrkowa, Adam Kozłowski - matematyk, z zainteresowania wybitny humanista, tłumacz Petőfiego a także członek Towarzystwa Literackiego im. Petőfiego w Budapeszcie. Pod kierunkiem wybitnych pedagogów zdobywali wiedzę uczniowie, którzy w przyszłości odegrali w różnych dziedzinach życia szczególną rolę: Władysław Biegański - wybitny lekarz, zwany "polskim Hipokratesem", Adolf Pawiński - dyrektor Archiwum Głównego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, Marceli Nencki - światowej sławy lekarz fizjolog, Stanisław Jankowski - Delegat Rządu Emigracyjnego na Kraj. Na przełomie 1914/1915 roku Piotrków zajęły wojska austriackie. W 1916 roku władze austriackie wyraziły zgodę na utworzenie 8 klasowej Szkoły Społecznej.

W 1918 roku minister Antoni Ponikowski szkołę upaństwowił nadając jej imię Króla Bolesława Chrobrego. Uczniowie szkoły wykazywali się dużą samorządnością. Już w 1918 roku powołali do życia własną organizację pod nazwą "Samopomoc uczniowska". Organami prasowymi tej organizacji było czasopismo "Razem", a później "Nasza Przyszłość". Kadrę stanowili profesorowie byłego gimnazjum rosyjskiego, a także napływający nowi, przeważnie z Galicji.

Po klęsce wrześniowej i ustaniu działań wojennych, Gimnazjum i Liceum rozpoczęło swoją pracę. Jednak w połowie listopada Niemcy przerwali naukę, zamykając wszystkie szkoły w Piotrkowie. W listopadzie 1940 roku w budynku gimnazjalnym otworzyli szkołę powszechną dla chłopców, ale wkrótce i tę zamknęli przeznaczając budynek na szpital dla żołnierzy.

Profesorowie przystąpili do organizowania kompletów tajnego nauczania. Uczniowie podejmowali pracę, część była w konspiracji, walcząc z okupantem; harcerze IV Drużyny weszli w skład Szarych Szeregów. Długa jest lista tych, którzy polegli na placu boju, bądź zostali zamordowani w obozach koncentracyjnych.

Chyba ze względu na znajdujące się w budynku planetarium z salą na zajęcia z astronomii, przed frontem ustawiono pomnik Mikołaja Kopernika?