-
-
- Cerkiew parafialna p.w. św. Mikołaja. Zgodnie z miejscowymi przekazami, już w XVII wieku istniała w Białowieży cerkiewka, która została spalona razem z wsią, podczas szalejącego w 1710 roku moru. Niestety, brak jest potwierdzenia tej informacji w znanych źródłach pisemnych. Początkowo białowieżanie byli przypisani do cerkwi parafialnej w Szereszewie, a po wybudowaniu w 1680 roku cerkwi w Suchopolu i utworzeniu parafii suchopolskiej, przeszli do niej. Cerkiew w Białowieży została zbudowana w 1793 roku. Dokładna data utworzenia w Białowieży osobnej parafii prawosławnej nie jest znana. Prawdopodobnie nastąpiło to w 1800 lub na początku 1801 roku. Nowo wzniesiona cerkiew była drewniana, kryta słomą. W 1853 roku, staraniem wiernych wybudowano w Białowieży nową, drewnianą cerkiew. Za patrona obrano św. Mikołaja Cudotwórcę. Świątynię umieszczono obok obecnej cerkwi. W końcu XIX wieku była ona już w na tyle złym stanie, że zdecydowano się wybudować nową, murowaną świątynię wg projektu wileńskiego architekta Pimienowa. Nowa cerkiew została konsekrowana w 1895 roku przez biskupa litewskiego i wileńskiego Hieronima. Świątynię zbudowano z czerwonej cegły, wyrabianej na miejscu przez sprowadzonego z Górnego Śląska Niemca Juliusza Karola Millera. Posadowiono ją na fundamencie z ciosanych kamieni wyszukanych i zwiezionych z Puszczy Białowieskiej. Świątynię zwieńczyły dwie kopuły, z których jedną przeznaczono na dzwonnicę. Ikonostas, wykonany z chińskiej porcelany, sprowadzono z Petersburga (obecnie jest to jedyny tego typu zabytek w Polsce). Ostatecznie prace przy budowie i wystroju ukończono w 1897 roku, przed wizytą w Białowieży cara Mikołaja II (1868-1918). W 1915 roku prawosławna ludność Białowieży została zmuszona do ewakuacji w głąb Rosji. Wywieziono wtedy większość wyposażenia cerkwi, w tym dzwon. Trafił on do Niżnego Nowogrodu. Ikonostas został pozbawiony ikon oraz wrót carskich i diakońskich. W okresie międzywojennym wyremontowano świątynię i uzupełniono jej skrajnie biedne wyposażenie. 1 września 1939 roku cerkiew została uszkodzona w wyniku nalotu niemieckiego. Okres okupacji sowieckiej, pod którą dostała się Białowieża nie sprzyjał odbudowie świątyni, którą za zgodą Niemców podjęto dopiero w 1943 roku. W ostatnich latach cerkiew parafialna poddana została kolejnemu kapitalnemu remontowi.
-
