-
-
- Zamek krzyżacki. W 1407 roku komturia gniewska posiadała 510 koni, w tym 105 hodowanych na bezpośrednie potrzeby wojenne. W wyposażeniu twierdzy znajdowały się 162 egzemplarze kusz i ponad 40 tysięcy bełtów, a także niewielka ilość broni palnej. Być może słabe jeszcze zaopatrzenie w nowoczesne uzbrojenie sprawiło, że w 1410 roku obiekt przypuszczalnie bez walki poddał się oddziałom kasztelana Pawła z Wszeradowa, które okupowały go przez kilka miesięcy. Po zakończeniu działań wojennych warownię niezwłocznie dozbrojono i już w 1416 dysponowała ona 3 taraśnicami, 5 działami na kule kamienne i 16 działami na pociski wykonane z ołowiu. Po wybuchu antykrzyżackiego powstania w lutym 1454 roku okoliczne rycerstwo związkowe, przy pomocy chłopstwa oraz mieszczan przystąpiło do pierwszego w dziejach zamku oblężenia, w wyniku którego broniąca się załoga poddała po tygodniu walk spaloną twierdzę, a sama uciekła do Malborka. Jeszcze tego samego roku zaciężni zakonni zbrojnie odzyskali utraconą warownię, lecz niedługo potem Polacy ponownie podeszli pod zamek. Pomimo znaczącej przewagi militarnej, a także trudnej sytuacji załogi dowodzonej przez Fritza von Raveneck i komtura Ulricha von Isenhofen, armia królewska nie przystąpiła do szturmu i odstąpiła. Przeprowadzone śledztwo wykazało, że zaniechanie oblężenia było wynikiem zdradzieckiej akcji dywersyjnej prowadzonej w obozie polskim przez wspomnianego Fritza przy pomocy przekupnego Jana Kramnowo, rycerza pochodzącego z ziemi wschowskiej. Zorganizowano proces i winnych skazano na śmierć. Dziewięć lat później oddziały polskie ponownie podjęły próbę oblężenia zamku i tym razem, pod dowództwem hetmana Piotra Dunina (ok. 1415-1484), po 9-miesięcznych zmaganiach udało im się odnieść oczekiwany sukces. Warownia nigdy nie wróciła już w ręce krzyżackie i pełniła odtąd funkcję siedziby miejscowych starostów.
-
