Pierwsze wzmianki o żydowskich mieszkańcach Olkusza pochodzą sprzed 1317 roku. W księgach miejskich pojawił się wówczas zapis "curie due Judeorum", co w tłumaczeniu na język polski oznaczało "domostwa dwóch Żydów". Niewykluczone, że później Żydzi opuścili miasto, być może zmuszeni do tego królewskim nakazem. Dopiero od XVI wieku źródła archiwalne ponownie odnotowują obecność Żydów w Olkuszu. Liczba Żydów w Olkuszu oraz ich znaczenie w sferze gospodarczej - zwłaszcza w handlu ołowiem, srebrem i działalnością kredytową - od tej pory będą stopniowo wzrastać aż do czasów II WŚ.
W Olkuszu istnieją dwie żydowskie nekropolie. Stary cmentarz żydowski powstał najprawdopodobniej po 1584 roku na Przedmieściu Sławkowskim. Cmentarz został poważnie zdewastowany w czasie II wojny światowej. Macewy wmurowano w parkan i dziedziniec dawnego Liceum Ogólnokształcącego w Olkuszu. Część z nich wykorzystano do budowy zbiornika przeciwpożarowego i kanału doprowadzającego wodę na Pomorzanach. Dziś zachowały się jedynie pojedyncze płyty nagrobne. Cmentarz ten w ciągu ostatnich kilkunastu lat uległ poważnej dewastacji. W 1984 roku podczas prac badawczych zinwentaryzowano kilkadziesiąt nagrobków. Na początku lat dziewięćdziesiątych odnotowano tu już tylko siedem macew. W 2006 roku działacze olkuskiego Stowarzyszenia Kulturalnego "Brama" przewieźli tu około trzydziestu kolejnych nagrobków, odnalezionych podczas prac budowlanych na jednej z posesji w dzielnicy Pomorzany. Cmentarz ten został właściwie zrekonstruowany w miejscu, w którym znajdował się pierwotnie, stąd dosyć dziwnie wyglada we współczesnej scenerii nowych domków, które go otaczają.
Nowy cmentarz żydowski w Olkuszu powstał na przełomie XIX i XX wieku i zlokalizowany jest przy ulicy Jana Kantego. Według różnych źródeł ocalało od kilkudziesięciu do dwustu sztuk macew, z których większość nie znajduje się na swoim pierwotnym miejscu. Wiele nagrobków zostało zniszczonych, użytych jako budulec lub wykorzystanych w inny sposób. Cmentarz jest częściowo ogrodzony, częściowo ograniczony ruinami, najprawdopodobniej pozostałościami po domu przedpogrzebowym. Niektóre inskrypcje wypełniano ołowiem co była bardzo charakterystyczne dla mieszkańców Olkusza.
