Grabarka jest największym w Polsce prawosławnym sanktuarium. Jest tym dla prawosławia czym Częstochowa dla katolicyzmu.
Najstarsze dzieje Świętej Góry sięgają XI i XII wieku, jednak większy rozgłos Grabarka zyskuje dopiero w roku 1710, kiedy miejsce zasłynęło z cudu jaki miał miejsce podczas epidemii cholery.
Według legendy, jeden z mieszkańców dostąpił podczas epidemii cholery objawienia, w czasie którego usłyszał, że jedyną drogą ratunku jest udanie się na górę Grabarkę z krzyżem. Uciekinierzy, którzy ustawili na Górze krzyż i napili się wody ze strumienia ocaleli. Podobno po tym wydarzeniu nikt więcej nie zmarł w wyniku choroby. W tym samym roku ludzie ocaleni od zarazy wznieśli na górze drewnianą kaplicę jako podziękowanie za życie. W połowie XIX wieku o Grabarce było już głośno. Drewniana świątynia na górze była bardzo skromna ale sławna z racji licznych cudownych ozdrowień.
Okres I i II wojny światowej pozwolił oszczędzić cerkiew przed działaniami wojennymi. W 1947 powstał, jedyny w Polsce, klasztor żeński prawosławny p.w. śś. Marty i Marii.
To co robi największe wrażenie to las krzyży. Są ich dosłownie tysiące! Krzyże przynoszą na Świętą Górę pielgrzymi.Obok siebie stoją wbite w ziemię duże i ciężkie, które niesione były przez kilku ludzi, oraz delikatne i małe, bez problemu mieszczące się w dłoni dziecka. Zwykle krzyże są anonimowe, ale też na wielu z nich widać napisy cyrylicą. Czasami jest to tylko imię lub nazwisko. Wszystkie przyniesione w ważnej intencji od chorych, strapionych, szukających nadziei i siły. Bywa, że ktoś prosi Boga o przebaczenie za grzechy, pijaństwo albo zdradę. Czasami jest to forma podziękowania albo dowód na złożone przyrzeczenia. Jest ich już około 10 000 sztuk i ciągle przybywają nowe.
Każdego roku, 19 sierpnia, odbywają się uroczystości Przemienienia Pańskiego Spasa, na które pielgrzymują wierni nie tylko z Polski, ale i z zagranicy
