Zabłudów leży w odległości około 20 km od Białegostoku przy drodze do Lublina. Miasto zostało lokowane na prawie magdeburskim w roku 1553 przez jego ówczesnych właścicieli - Chodkiewiczów, którym tereny te nadał król Kazimierz Jagiellończyk. Lokacja miasta zbiegła się w czasie z tworzeniem centralnej rezydencji Zygmunta II Augusta w Knyszynie, gdzie pierwszym starostą był Aleksander Chodkiewicz. Bliskość rezydencji królewskiej miała zapewne wpływ na uświetnienie wyglądu i funkcjonalność nowo powstałego miasta. Twórcą jego urbanistycznego kształtu był Grzegorz Chodkiewicz. Jego dziełem było zagospodarowanie przestrzenne miasta. Siedzibę dworską oddzielały od miasta rzeka i staw. W rynku usytuowano kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP. Ze względu na fakt osiedlania się we włościach zabłudowskich ludności ruskiej Grzegorz Chodkiewicz ufundował w 1567 roku cerkiew p.w. Zaśnięcia NMP i św. Mikołaja. W tym samym roku Chodkiewicz założył szpital – przytułek dla ubogich wyznawców obu religii, oraz ustanowił bakałarza do prowadzenia szkoły. Akt nadania praw miejskich zezwalał także na odbywanie jarmarku w dzień święta Wniebowzięcia NMP oraz cotygodniowych targów. W 1568 roku w Zabłudowie założono jedną z pierwszych drukarni na Grodzieńszczyźnie, przeniesioną pod koniec stulecia do Supraśla. Drogą dziedziczenia miasto przeszło w posiadanie Paców, później Sapiehów, Leszczyńskich, Sanguszków. W 1599 roku miasto weszło w skład dóbr Radziwiłłów.
Z racji tego, iż Radziwiłłowie byli zwolennikami reformacji, w ich włościach mogli uzyskać schronienie ewangelicy, arianie, Żydzi. W roku 1608 późniejszy kasztelan i wojewoda wileński oraz hetman wielki litewski książę Krzysztof Radziwiłł ufundował w Zabłudowie zbór kalwiński, a miasto stało się wielokrotnym miejscem synodów kalwinów litewskich. Okres kontrreformacji osłabił protestantów. Ich ilość stopniowo topniała, a w II połowie XIX wieku z powodu braku wiernych zbór kalwiński rozebrano.
Ważną rolę w społeczności Zabłudowa odgrywali Żydzi, zajmujący się głównie handlem i rzemiosłem. Gmina żydowska powstała tu w 1655 roku. Zasiedlenia dokonała okręgowa gmina z Tykocina. Dzielnica żydowska znajdowała się w północno-zachodniej części miasta. W 1638 roku książę Krzysztof Radziwiłł zezwolił Żydom na budowę szpitala oraz bożnicy. Obok wzniesionej w 1646 roku pięknej drewnianej synagogi pod koniec XIX wieku postawiono także duży dom modlitwy zwany "Grojse Beth Midrasz". Funkcjonowały wówczas cztery domy modlitwy, szkoły żydowskie, a także Teatr Żydowski. Społeczność żydowska dysponowała także dwoma cmentarzami. W następnych wiekach liczba ludności żydowskiej systematycznie rosła, a u schyłku XIX wieku Żydzi stanowili około 60% mieszkańców Zabłudowa.
Wraz z najazdem szwedzkim (1655-1657), wojną z Moskwą (1658-1660) oraz przemarszami zbuntowanych wojsk Korony i Litwy, Zabłudów doznał wielu strat. W czasie wojny z Moskwą w mieście wybuchł pożar, który strawił dużą część zabudowań. Wydarzenia te zahamowały rozwój miasta, nastąpiło też pewne przesunięcie etniczne i społeczne, zdecydowanie wzrosła liczba ludności chłopskiej. Zabłudów stał się miastem typowo rolniczym. W 1688 roku odbudowano kościół, który ucierpiał podczas działań wojennych. Prawdopodobnie wtedy zmieniono jego patronów na świętych Apostołów Piotra i Pawła, którzy pozostali nimi do dziś. W wyniku rozbiorów, Zabłudów dostał się pod panowanie Prus, by po roku 1807 (traktat w Tylży) przejść pod władzę Rosji. Od 1815 roku w Zabłudowie zaczął się rozwijać przemysł włókienniczy. Wraz z przemarszem wojsk rosyjskich, tłumiących Powstanie Listopadowe w 1831 roku, w Zabłudowie wybuchła epidemia cholery, która zdziesiątkowała mieszkańców. Kolejne lata przyniosły ponowny rozkwit Zabłudowa, a co za tym idzie wzrost liczby mieszkańców miasta, a w szczególności Żydów. Rozpoczął się też proces przemieszczania fabryk do obwodu białostockiego. W Zabłudowie funkcjonowały zakłady włókiennicze, gorzelnie, młyny i kilka dużych garbarni. W 1856 roku dobra zabłudowskie zostały sprzedane senatorowi, członkowi senatu Rządzącego w Petersburgu, Aleksandrowi Kruzenszternowi. W czasie I wojny światowej Zabłudów nie doznał większych zniszczeń. Tragiczne były natomiast lata kolejnej wojny. W latach 1939-1941 miasto było okupowane przez Sowietów. Po wybuchu wojny z Niemcami w czerwcu 1941 roku duża część Zabłudowa została zniszczona w wyniku nalotu niemieckiego, a po zajęciu miasta przez Niemców nowi okupanci spalili najcenniejszy zabytek miasta - wspomnianą wyżej, unikatową, drewnianą synagogę z 1646 roku. Ofiarą holocaustu padła niemal cała żydowska społeczność Zabłudowa, wywieziona do obozów zagłady (głownie do Treblinki) w 1942 roku.
W czasach PRL-u miasteczko zasłynęło z tzw. "cudu zabłudowskiego" - rzekomych objawień Matki Boskiej, które miały miejsce w 1965 roku. Nie zostały one jednak uznane przez Kościół Katolicki.
Będąc w Zabłudowie warto odwiedzić klasycystyczny kościół parafialny p.w. św. Piotra i Pawła i położoną w pobliżu cerkiew parafialną p.w. Zaśnięcia NMP. Obie budowle pochodzą z XIX wieku. W pobliżu miasta warto też obejrzeć pozostałości jednego z cmentarzy żydowskich, na którym zachowało się około 50 nagrobków i ohel cadyka Izaaka ben Cwi Dow Beera.
