Nowe to miasto na Kociewiu w powiecie świeckim, malowniczo położone na wysokim brzegu Wisły, na granicy Pojezierza Starogardzkiego i Borów Tucholskich. Jego nazwa ma średniowieczny rodowód, gdy to zwało się ono po łacinie Novo Castro, czyli Nowy Gród.
Pierwsze ślady stałego osadnictwa w tej okolicy pochodzą z okresu neolitu, a w czasach rzymskich istniała tu przeprawa przez Wisłę, położona na Szlaku Bursztynowym. Prawdopodobnie pierwsze grodzisko powstało tu w końcu I tysiąclecia n.e., lecz upadło ono wraz z podbojem Pomorza przez Piastów.
W okresie rozbicia dzielnicowego (XII-XIV wiek) region zaczął odzyskiwać swą autonomię i w II połowie XII wieku założono tu nowy gród. Po raz pierwszy pojawia się on w źródłach pisanych w 1266 roku, jako miejsce śmierci księcia Pomorza Gdańskiego, Świętopełka II Wielkiego i późniejszej potyczki z Krzyżakami. W 1277 roku Nowe stało się udokumentowaną siedzibą kasztelanii, a w roku 1282 osadzono tu pierwszych na niekrzyżackim Pomorzu franciszkanów. W okresie rządów czeskich Nowe oddane zostało we władanie pomorskiemu możnemu rodowi Święców. Zostało później zdobyte i zniszczone przez Krzyżaków, a w roku 1301 uzyskało od nich lokację na prawie chełmińskim, a następnie odbudowane i otoczone murami obronnymi o długości 1000 m, z szesnastoma wieżami oraz fosą. W owym czasie uzyskało ono niemiecką nazwę Neuenburg. W czasie wojny trzynastoletniej padło, jako ostatnia nadwiślańska warownia krzyżacka w 1465 roku, a postanowieniem II pokoju toruńskiego zostało w następnym roku włączone do Prus Królewskich.
W XVI stuleciu Nowe przeżywało okres prosperity związanej z handlem i spławem zboża do Gdańska. Jednakże późniejsze wojny szwedzkie i towarzyszące im zarazy spowodowały wyludnienie i zniszczenie miasta. W XVIII wieku straciło ono swe dawne znaczenie, a wraz z I rozbiorem Rzeczypospolitej, w roku 1772 przeszło pod panowanie pruskie. W roku 1920, po blisko 150 latach niewoli stało się na powrót częścią Polski. Zabytki miasta przybliżam nieco w opisach zdjęć.
Nowe było ostatnim, odwiedzonym przez nas miastem Kociewia. Pozostały jeszcze dwa - Skórcz i uznawany za stolicę regionu Starogard Gdański, ale muszą one poczekać na swoją kolej. W każdym razie, jest to dobry powód, by na Kociewie jeszcze wrócić.
