Hajnówka to wrota Puszczy Białowieskiej. Jest to zarazem ośrodek przemysłu drzewnego, odzieżowego i spożywczego i ważne regionalne centrum oświatowo-kulturalne. Działa tu Muzeum i Ośrodek Kultury Białoruskiej oraz stowarzyszenia tej mniejszości, która w Hajnówce stanowi prawie 27% mieszkańców. W mieście są organizowane znane w kraju i za granicą dwa międzynarodowe festiwale muzyki cerkiewnej - "Hajnówka" i "Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej", a koncerty festiwalowe odbywają się w mogącej pomieścić 5.000 osób prawosławnej cerkwi p.w. Świętej Trójcy, zbudowanej na początku lat 80. XX wieku wg projektu Aleksandra Grygorowicza i będącej jednym z najciekawszych przykładów współczesnej architektury sakralnej w Polsce. Cerkwi zresztą jest w Hajnówce kilka i poza XIX-wieczną świątynią na uroczysku Krynoczka, pozostałe - to budowle współczesne. Wszystkie z nich na pewno warto odwiedzić. Są również też kościoły katolickie, choćby fara p.w. Podwyższenia Krzyża Świetego i św. Stanisława Biskupa i Męczennika, zbudowana na przełomie lat 50. i 60. XX, dysponująca XIX-wiecznymi organami firmy "Schlag und Söhne", w której także organizowane są koncerty. Są też niewielkie świątynie protestanckie (baptystów i adwentystów).
Jeśli idzie o dzieje Hajnówki, to wyrosła ona z osady straży leśnej, powstałej w końcu XVI wieku. Wowczas to, dobra królewskie podzielone zostały na dobra państwowe i stołowe. Puszcza Białowieska weszła do tych ostatnich, przeznaczonych na utrzymanie dworu królewskiego i z tego powodu była szczególnie chroniona. Większość źródeł podaje, iż nazwa miasta pochodzi od imienia strażnika Hayno (Hajno), osadzonego w uroczysku Skarbosławka w XVIII wieku. Istnieje też pogląd, że nazwa ta może pochodzić od gwarowego zwrotu "uhaj", oznaczającego leśną polanę, na której wypasano krowy.
Po III rozbiorze Polski, Hajnówka wraz z Puszczą Białowieską weszła w skład zaboru rosyjskiego. Do czasu traktatu tylżyckiego z 1807 roku, leżała ona na granicy z zaborem pruskim. W czasie Powstania Listopadowego, w maju 1831 roku, zwycięską bitwę z Rosjanami stoczył w pobliżu Hajnówki oddział generała Dezyderego Chłapowskiego. Miały tu też miejce potyczki w czasie następnego zrywu w 1863 roku - Powstania Styczniowego. W roku 1888 Puszczę Białowieską włączono do posiadłości carskich, a kilka lat później do Hajnówki i Białowieży doprowadzono linię kolejową.
W czasie I wojny światowej , w 1915 roku, Puszczę Białowieską zajęli Niemcy. Zbudowali oni w Hajnówce dwa tartaki, fabrykę suchej destylacji drewna, węzeł leśnych kolejek wąskotorowych, warsztaty naprawcze i tory kolejowe służące do transportu drewna z Puszczy Białowieskiej.
Władze odrodzonej Polski przejęły Hajnówkę w 1919 roku. Po wojnie polsko-bolszewickiej została tu rozwiązana białoruska dywizja generała Bułak-Bałachowicza, której żołnierze osiedlili się w Hajnówce i Białowieży. W okresie międzywojennym osada rozwinęła się. Oprócz zakładów przemysłu drzewnego i warsztatów rzemieślniczych, zbudowano szkoły podstawowe, Państwową Szkołę Przemysłu Drzewnego, internat, dom kultury, robotnicze osiedla mieszkaniowe, powstała poczta, apteka, hotel, biblioteka publiczna, dwa kina, Spółdzielnia Spożywców "Społem", Kasa Chorych. Powstała parafia rzymsko-katolicka, a Żydzi zbudowali bożnicę i zorganizowali szkołę wyznaniową. Ludność prawosławna od 1925 roku miała kaplicę ("czasownię") w domu prywatnym. Ludność Hajnówki stanowiła wówczas etniczny konglomerat, gdyż zamieszkiwali ją Polacy, Białorusini, Rosjanie, Ukraińcy, Żydzi i Niemcy.
Wybuch II wojny światowej zahamował rozwój Hajnówki. W latach 1939-1941 była ona okupowana przez Rosjan, później - przez Niemców. W czasie pierwszej okupacji doszło do deportacji części ludności polskiej do stalinowskich łagrów i miejsc zesłania. Druga okupacja przyniosła zagładę ludności żydowskiej i represje wobec pozostałych mieszkańców, popierających ruch oporu. W lipcu 1944 roku Hajnówkę zajęły oddziały Armii Czerwonej. W latach 1945-1946 w rejonie Hajnówki operowały oddziały partyzanckie 5 Wileńskiej Brygady AK majora Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki", 3 Wileńskiej Brygady NZW, WiN i inne oddziały poakowskie. W styczniu 1946 roku partyzantom NZW udało sie na krótko opanować Hajnówkę.
Po zakończeniu działań wojennych odbudowano zniszczone zakłady, prtzebudowano większość ulic i rozwinięto infrastrukturę osady, która w 1951 roku otrzymała prawa miejskie, a trzy lata później stała się siedzibą powiatu, którą była do 1975 roku. Powiat został przywrócony w 1999 roku, po kolejnej reformie administracyjnej. Obecnie Hajnówka liczy około 26 tys. mieszkańców.
W czasie tego pobytu w Hajnówce ograniczyliśmy się do zwiedzenia dwóch nowych światyń prawosławnych, zbudowanych na przełomie XX i XXI wieku - cerkwi p.w. Narodzenia Jana Chrzciciela i cerkwi p.w. św. Dymitra Sołuńskiego. Zamierzaliśmy podjechać jeszcze do znanej nam z wcześniejszych wizyt cerkwi p.w. św. Trójcy, ale za sprawą miłego księdza Marka z cerkwi p.w. św. Dymitra nasza wizyta w tej świątyni znacznie przedłużyła się. Gdy w końcu pożegnaliśmy naszego rozmówcę było już ciemno i pozostał nam już tylko powrót do Warszawy.
