Podróż Mazowsze z kawałkiem Podlasia - Wyszków



W ostatnią sobotę września wybraliśmy się na wycieczkę na pogranicze Mazowsza i Podlasia. W chłodny, ale pogodny ranek wyjechaliśmy z Warszawy i po niecałej godzinie podróży zatrzymaliśmy się przy usytuowanym na wysokiej nadbużańskiej skarpie kościele p.w. św. Idziego - miejscu, które zasłynęło tym, że w sierpniu 1920 roku podczas ofensywy Armii Czerwonej na odległą o 55 km Warszawę na miejscowej plebanii kwaterowali członkowie Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski (tzw. Polrewkomu), który jako marionetkowy rząd Polskiej Republiki Rad, miał objąć władzę w Polsce po - jak się bolszewikom wydawało - nieuchronnym i bliskim upadku stolicy. Do Wyszkowa przybyli wówczas Feliks Dzierżyński, Julian Marchlewski i Feliks Kon - pozostali członkowie TKRP (Jakub Hanecki, Edward Próchniak, Józef Unszlicht, Bernard Zaks, Stanisław Bobiński i Tadeusz Radwański) pozostali w Białymstoku. Epizod ten uwiecznił Stefan Żeromski (1864-1925) w znanym opowiadaniu Na probostwie w Wyszkowie.

Samo miasto jest położone na skraju Międzyrzecza Łomżyńskiego, w pobliżu południowego skraju Puszczy Białej, przy drodze krajowej nr 8 Warszawa - Białystok.

Jest wzmiankowane od 1203 roku, najpierw pod nazwą Wyszkowo, a prawa miejskie posiada od 1502 roku. Przed rozbiorami Wyszków należał do biskupów płockich. W 1528 roku wybudowano most na Bugu, co przyśpieszyło jego rozwój. W czasie wojen szwedzkich w połowie XVII wieku Wyszków doznał bardzo poważnych zniszczeń. W 1655 roku w tutejszym dworze biskupim zmarł biskup Karol Ferdynand Waza, syn króla Zygmunta III Wazy i Konstancji Habsburżanki.

Po 1795 roku misato znalazło się w zaborze pruskim, następnie od 1807 roku - w Księstwie Warszawskim, a od roku 1815 w Królestwie Kongresowym. Pomimo szybkiego rozwoju po otwarciu w 1897 roku linii kolejowej, w roku 1870 Wyszków, stracił prawa miejskie, które odzyskał w lutym 1919 roku. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w sierpniu 1920 stanowił ostatnie miejsce postoju Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski, o czym wspomniałem już wyżej.

Przed II wojną światową niemal połowę ludności stanowili Żydzi. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku w okolicach miasta toczyły się zacięte walki 1 Dywizji Piechoty Legionów z Grupy Operacyjnej "Wyszków" z forsującymi Bug Niemcami. W okresie okupacji niemieckiej mieścił się w mieście oddział obozu jeńców sowieckich w Beniaminowie. Niemcy dokonywali w mieście masowych egzekucji, których ofiarą padło ponad 7 tysięcy mieszkańców.

W latach 1946-1951 w okolicach m. Wyszkowa w ramach podziemia niepodległościowego działał oddział WiN dowodzony przez Jana Kmiołka "Wira".

W latach 1956-1975  Wyszków był i ponownie od 1999 roku jest siedzibą powiatu.

  • Wyszków
  • Wyszków
  • Wyszków
  • Wyszków
  • Wyszków
  • Wyszków
  • Wyszków
  • Wyszków
  • Wyszków
  • Ostrów Mazowiecka