Podróż Uroki nadwiślańskiej jesieni - Skansen militarny w Mniszewie



Miejscowość Mniszew położona jest 14 km na północny wschód od Warki, przy ujściu Pilicy do Wisły. Odkrycia archeologiczne pozwalają stwierdzić, że okolice dzisiejszego Mniszewa były zasiedlone już w II okresie epoki brązu, czyli około lat 1500-1300 lat p.n.e., gdy teren ten znalazł się w zasięgu tzw. kultury trzcińskiej. Świadczą o tym znaleziska charakterystycznie uformowanej i zdobionej ceramiki. 

Nazwa „Mniszew” wywodzi się prawdopodobnie od łacińskiego słowa „monachus” lub „monacha” (po polsku - „mnich”, „mniszka”) i może wiązać się z faktem, że w XII wieku tutejsza osada została nadana norbertankom z krakowskiego Zwierzyńca. Wieś wymieniana jest w 1252 roku, jako Mniszewo przez Boguchwała II herbu Poraj, biskupa poznańskiego, w przywileju na dziesięcinę snopową dla kościoła w Górze (dzisiejszej Górze Kalwarii), zaś w 1382 roku książę mazowiecki Janusz I Starszy (ok. 1346-1429) lokował Mniszew na prawie chełmińskim. Prawdopodobnie pierwsi dziedzice, potomkowie rycerza o imieniu Cibor dość krótko byli właścicielami Mniszewa. Następni właściciele to Paweł zwany Kopaczem i Jakub Prusin, wójt czerski. W pierwszej połowie XV wieku miasteczko kupili Kinieccy herbu Prawdzic, z czasem przyjmującym nazwisko Mniszewskich. Na przełomie XVI i XVII wieku zmarł bezpotomnie ostatni z nich - Adam, wojski warszawski, kasztelan liwski, starosta i kasztelan czerski, fundator tutejszego murowanego kościoła. Po jego śmierci właścicielami miejscowości zostają Parysowie herbu Prawdzic, pasierbowie drugiej żony Mniszewskiego. W 1642 roku dobra przechodzą na własność kanclerza wielkiego litewskiego księcia Stanisława Olbrachta Radziwiłła (1593-1656), który umiera bezpotomnie. Mniszew pozostaje wszakże w ręku Radziwiłłów do 1731 roku, kiedy to książę Mikołaj Radziwiłł (1746-1795) sprzedaje je braciom Franciszkowi Ferdynandowi i Antoniemu Benedyktowi Lubomirskim. Franciszek Ferdynand funduje tu drewniany kościół w 1768 roku, w miejscu poprzedniego zniesionego przez powódź. Umiera on bezpotomnie w 1774 roku i dobra przechodzą na jego bratanka Jerzego Marcina Lubomirskiego (1738-1811). Ten zapisuje majątek swojej siostrze Magdalenie Agnieszce Lubomirskiej (1739-1780), późniejszej metresie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1732-1798). Wznosi ona w Mniszewie murowany pałac (spalony przez wojska rosyjskie w 1915 roku), który był widownią jej intymnych spotkań z władcą. W roku 1794 majątek dziedziczy generał Franciszek Sapieha (1772-1829). W 1797 roku Mniszew nabywają dwaj Niemcy - bracia Jan i Feliks Heryngowie, którzy w roku 1790 uzyskują indygenat i herb Wodanowski. Później dobra nabywa doktor Jan Fryderyk Wilhelm Malcz (1795-1852), a po jego śmierci w roku 1852 gospodaruje tu przez 3 lata wdowa po nim, Julia z Ekaltów Malczowa. W tym okresie powstaje tu plantacja buraków cukrowych i cukrownia, jedna z pierwszych w Królestwie Polskim, a także tartak, młyn i gorzelnia. W 1855 roku dobra mniszewskie nabywa Jan Babski, który w następnym roku sprzedaje cukrownię Żydom - Beniaminowi i Michałowi Kassamanom. W roku 1862 nabywają oni także dobra ziemskie. Około 1925 Kassamanowie sprzedają ziemię dworską okolicznym chłopom, a sam folwark przestaje istnieć w wyniku parcelacji w 1945 roku.

Miejscowość ucierpiała w czasie I wojny światowej, a w sierpniu 1944 roku znalazła się w ogniu zaciętych walk na przyczółku warecko-magnuszewskim i została całkowicie zniszczona. 

Te ostatnie wydarzenia upamiętnia, znajdujący się tuż przy głównej drodze, skansen militarny, upamiętniający żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego, który przyciągnął naszą uwagę i sprawił, że zatrzymaliśmy się w Mniszewie.

  • Mniszew
  • Mniszew
  • Mniszew
  • Mniszew
  • Mniszew
  • Mniszew
  • Mniszew
  • Mniszew
  • Mniszew
  • Mniszew
  • Mniszew
  • Mniszew
  • Mniszew
  • Mniszew