Podlasie zawsze było obszarem pogranicza. Brak naturalnych granic powodował nieustanne przechodzenie Podlasia z rąk do rąk. Podlasie bywało polskie,litewskie,ruskie, a nawet germańskie. Zapuszczali się tu Jaćwingowie i Krzyżacy,mieszkali Goci i Celtowie. Kultury przenikały się wzajemnie i pozostawiały po sobie liczne ślady, m.in. w postaci nekropolii.
Z licznych nekropolii podlaskich wybrałam sześć. Reprezentują one sześć różnych wyznań i kultur: prawosławną, katolicką, tatarską,żydowską,ewangelicką i pogańską.
Zwiedzanie rozpoczynamy we wsi Kruszyniany. Jest to niewielka wioska ok.10 km od Krynek. Znajduje się tu tatarski meczet i muzułmański cmentarz,czyli mizar. Tatarzy od kilkuset lat zamieszkują ziemie podlaskie. Na Podlasie sprowadził ich w roku 1679 Jan III Sobieski. W zamian za zbrojne wsparcie Rzeczpospolitej nadawał Tatarom ziemie i wioski. Jedną z nich były właśnie Kruszyniany.
Do dziś żyje tu kilka osób pochodzenia tatarskiego, które kultywują tradycje i religię swoich ojców. W meczecie odbywają się nabożeństwa.We wsi funkcjonuje gospodarstwo agroturystyczne "Tatarska Jurta" prowadzone przez rodowitą Tatarkę-Dżanettę Bogdanowicz. Przygotowuje ona pyszne.tradycyjne tatarskie jadło, którego próbował sam książę Karol podczas tegorocznej wizyty w Polsce.
Ok. 100m za meczetem znajduje się tatarski cmentarz-mizar. Jest to najstarsza i najciekawsza nekropolia tatarska w Polsce. Jest on ogrodzony kamiennym murem.Po wejściu na cmentarz przywitają nas nowoczesne nagrobki,przypominające chrześcijańskie, natomiast w głębi znajdują się stare nagrobki. Najstarsza data,którą można odczytać to rok 1699.
Na najstarszych nagrobkach w ogóle nie ma dat i napisów. Składały się z dwóch kamieni-jeden, większy, kładziony był u wezgłowia, mniejszy w nogach. Tatarzy chowani byli bez trumien, jedynie owinięci w białe płótno. Wszystkie groby sytuują się w linii wschód-zachód, ponieważ zmarły chowany jest z twarzą zwróconą w kierunku Mekki. W dniu ostatecznym, kiedy zmarli powstaną z martwych, będą mogli udać się prosto przed siebie do świętego miasta.
Napisy na nagrobkach zaczynają się pojawiać od XIX-wieku. Są to najczęściej pisane pismem arabskim urywki z Koranu. Nie brakuje też napisów w języku polskim i rosyjskim, stanowiących fonetyczny zapis arabskich wyrazów.Na wielu nagrobkach widnieją arabskie półksiężyce.Najnowsze nagrobki mają postać kamiennych płyt, na których wyryte są złocone napisy.
Zabytki tatarskie oraz samych Tatarów odnajdziemy również w Sokółce (Muzeum Kultury Tatarskiej), Bohonikach ( meczet, mizar), Malawiczach, Drahlach, a także w Białymstoku.
