Podróż Fratelli d' Italia, czyli moje włoskie archiwum. - Real Piemonte



2009-12-22

"Real Piemonte" - "Królewski Piemont". Taką nazwę nosił pensjonat, w którym mieszkałem w czasie wakacyjnej praktyki studenckiej zorganizowanej przez AIESEC (Association des Etudiants en Sciences Economiques et Commerciales) w 1972 roku w banku Cassa di Risparmio di Torino. Warto podkreślić rolę, jaką Piemont odegrał w procesie jednoczenia się Włoch w XIX wieku (tzw. "risorgimento"). Był on na początku tego procesu głównym ośrodkiem ruchu. Stolicą regionu jest Turyn, czwarte co do wielkości miasto Italii, położone u podnóża Alp przy ujściu rzeki Dora Riparia do Padu. Nazwa miasta może pochodzić od indoaryjskiego słowa "taur" oznaczającego górę, najczęściej jednak wiązana jest z legendą o byku, który padł pokonawszy mitycznego smoka w pobliżu pewnej neolitycznej wioski. Jej mieszkańcy postanowili nazwać się Taurini ku czci swej ofiary. Pierwotnie miejscowość, zwana Taurasia była stolicą liguryjskiego (celtyckiego) plemienia Taurynów. W III wieku p.n.e. zajęta została przez Rzymian. Za panowania cesarza Oktawiana Augusta była kolonią rzymską o nazwie Augusta Taurinorum. Od roku 569 Turyn stał się stolicą longobardzkiego księstwa, a następnie do końca XI wieku - frankijskiego hrabstwa. Od roku 1046 stanowił posiadłość dynastii sabaudzkiej. Funkcję stolicy Piemontu pełnił od roku 1418. W latach 1536-1562 Turyn był okupowany przez Francuzów. Od roku 1560 stał się rezydencją hrabiów Sabaudii, a od roku 1720 - stolicą Królestwa Sardynii. W roku 1798 został znowu zajęty przez Francuzów, lecz po upadku Napoleona w 1815 roku powrócił pod berło dynastii sabaudzkiej. Jak już wspomniałem wyżej, Turyn stał się głównym ośrodkiem włoskiego ruchu narodowego. W latach 1861-1865 był stolicą nowo powstałego państwa. Znaczenie polityczne utracił po przeniesieniu stolicy kraju do Florencji (w 1865 roku), a następnie do Rzymu (w 1870 roku). Do końca XIX wieku pozostał jednak stolicą elit i najważniejszym ośrodkiem kulturalnym Włoch. Dzisiejszy Turyn jest drugim po Mediolanie ośrodkiem przemysłowym kraju oraz centrum kulturalno-naukowym. W mieście zlokalizowane są liczne zakłady przemysłu środków transportu, maszynowego, metalowego, elektronicznego, chemicznego, farmaceutycznego, metalurgicznego i innych branż. Od roku 1900 mieści się tu siedziba koncernu FIAT. 

W czasie blisko trzymiesięcznego pobytu w Turynie miałem okazję poznać zarówno samo miasto, jak i jego okolice. Większość zabytków zlokalizowana jest w ścisłym centrum. Turyście przybywającemu do Turynu pociągiem proponuję przejść przez znajdujący się na wprost dworca Porta Nuova plac Carlo Felice i u jego wylotu zacząć spacer reprezentacyjną Via Roma, przy której mieści się wiele eleganckich sklepów i lokali. W spacerze nie przeszkodzi nawet zła pogoda, gdyż chodniki umieszczone są pod arkadami kamienic. Po niedługim czasie dotrzemy do uroczego Piazza San Carlo z charakterystycznym brązowym pomnikiem konnego jeźdźca. Plac otaczają ładne barokowe kamienice. Warto tu także obejrzeć kościół p.w. św. Karola Boromeusza pochodzący z początków XVII wieku i zajrzeć do "Caffe Torino", stylowej kawiarni oferującej znakomite słodkości i świetną - jak wszędzie we Włoszech - kawę. Jeżeli mamy więcej czasu, warto odwiedzić pobliskie Muzeum Egipskie (Museo Egizio) mieszczące się przy Via Accademia delle Scienze i pałac Carignano (Palazzo Carignano) - rezydencję władców z dynastii sabaudzkiej, mieszczącą obecnie Muzeum Zjednoczenia Włoch (Museo Nazionale del Risorgimento Italiano). Po muzeum kairskim, turyńskie Muzeum Egipskie gromadzi najbogatszą kolekcję dzieł sztuki i artefaktów starożytnego Egiptu. Jeżeli nie mamy czasu, lub nie przepadamy za muzeami, kontynuujmy spacer Via Roma. Po dalszych kilku minutach dotrzemy do Piazza Castello. To historyczne centrum miasta. Na środku placu znajduje się Palazzo Madama, którego początki sięgają XIII wieku. Projekt pałacu nie został zrealizowany w całości - powstała jedynie fasada, ale i tak zabytek prezentuje się ciekawie. Od 1934 roku ma tu siedzibę Muzeum Sztuki Starożytnej (Museo Civico dell' Arte Antica). Po lewej stronie placu znajduje się pałac królewski - Palazzo Reale. Zbudowany w I połowie XVII wieku, był siedzibą książąt sabaudzkich, a następnie pierwszego króla Włoch. Na tyłach pałacu położone są ogrody królewskie i Armeria Reale - skład broni z licznymi eksponatami. Lewą stronę placu zamyka Palazzo Chiablese. Na przylegającym doń placyku znajduje się, pochodząca z końca XV wieku, katedra p.w. św. Jana Chrzciciela, w której przechowywany jest Całun Turyński (Sacra Sindone). Relikwia bardzo rzadko jest pokazywana publicznie (miałem okazję ją zobaczyć dopiero wiosną 1998 roku). Fasada bazyliki katedralnej jest jedynym w Turynie przykładem architektury renesansowej. Naprzeciw katedry, w XVII-wiecznym Palazzo di Città mieści się siedziba władz miejskich, a w jej pobliżu - piękny kościół p.w. św. Wawrzyńca (San Lorenzo) - niegdyś kaplica królewska dynastii sabaudzkiej. Kierując się w lewo ulicą Garibaldiego dojdziemy do dwóch innych znaczących kościołów: św. Trójcy (ss.Trinita) - zbudowanego w latach 1598-1606 przez Ascanio Vittozziego i św. Męczenników (ss. Martiri) - zaprojektowanego w XVI wieku przez Pellegrino Tibaldiego, zaś idąc prosto dojdziemy do rzymskiej Bramy Palatyńskiej (Porta Palatina) pochodzącej z przełomu I wieku p.n.e. i I wieku n.e., przed którą stoi pomnik cesarza Oktawiana Augusta. W pobliżu znajdują się także pozostałości starożytnego teatru rzymskiego. Jeżeli mamy więcej czasu, warto obejrzeć położone nieco dalej Sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia (Santuario della Consolata) lub wjechać na 167-metrową wieżę Mole Antonelliana, z której roztacza się wspaniała panorama Turynu. Wewnątrz budowli mieści się obecnie Muzeum Kina (Museo Nazionale del Cinema). Pierwotnie miała ona być przeznaczona na synagogę, lecz gmina żydowska wycofała się z inwestycji z uwagi na znaczne przekroczenie preliminowanych kosztów. Turyście, który na zwiedzanie Turynu gotów jest poświęcić kilka dni poleciłbym odwiedzenie pielgrzymkowej barokowej bazyliki Superga (Basilica di Superga), zbudowanej na wschodnich peryferiach Turynu na szczycie wzgórza o tej samej nazwie. Świątynia została zbudowana na polecenie Wiktora Amadeusza II, księcia Piemontu i króla Sycylii i Sardynii (zwanego Lisem Sabaudzkim) jako wotum za odparcie oblegających Turyn wojsk francusko-hiszpańskich w 1706 roku. Jest dziełem Filippo Juvarry, messyńskiego architekta, którego wiele dzieł możemy podziwiać w Turynie. Bazylika została zbudowana w latach 1717-1731. Na szczyt wzgórza można dojechać bądź samochodem, bądź kolejką linową zbudowaną w końcu XIX wieku. W bazylice są pochowani książęta i królowie z dynastii sabaudzkiej. Warto też odwiedzić położony nad Padem park Valentino. W parku tym znajduje się Castello Valentino - pałac książąt sabaudzkich (obecnie mieszczący Wydział Architektury Politechniki Turyńskiej), XIX-wieczna replika średniowiecznego zamku (Borgo e Rocca Medioevale) oraz hala wystawiennicza Torino Esposizioni. Fajną relację z wizyty w parku Valentino znajdziecie w podróżach Slawannki. Na drugim brzegu Padu, na wprost śródmieścia zwraca uwagę klasycystyczna katedra Gran Madre di Dio, zbudowana w latach 1827-1831 dla upamiętnienia powrotu do Włoch Wiktora Emanuela I. Przy budowie świątyni, jej twórca - Ferdinando Monsignore - inspirował się architekturą rzymskiego Panteonu. Mit głosi, że w podziemiach kościoła znajduje się Święty Graal. Przez most, noszący imię Wiktora Emanuela I (Ponte Vittorio Emmanuele I) oraz rozległy Plac Vittorio Veneto (Piazza Vittorio Veneto) można wrócić do centum miasta.

Z okolic Turynu polecam dwie wycieczki - do XVIII-wiecznego pałacu myśliwskiego Stupinigi zbudowanego w miejscowości Nichelino przez Filippo Juvarrę dla Wiktora Amadeusza II oraz do romańskiego benedyktyńskiego Opactwa św. Michała (Sagra di San Michele) pochodzącego z końca X wieku i położonego na szczycie wzgórza Monte Pirchiriano, około 30 km na zachód od Turynu.

Zapraszam do posłuchania piosenki o Turynie oraz próbki piemonckiego folkloru:
http://www.youtube.com/watch?v=teNEpRo4BUk
http://www.youtube.com/watch?v=SgCyRYER-QY.

  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Sacra di San Michele koło Turynu
  • Sacra di San Michele koło Turynu
  • Sacra di San Michele koło Turynu
  • Sacra di San Michele koło Turynu
  • Sacra di San Michele koło Turynu
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)
  • Turyn (Torino)