-
-
- Uniwersytet Warszawski. Powstał w 1816 roku, gdy rozbiory odcięły ziemie centralnej Polski od starego centrum akademickiego w Krakowie. W Księstwie Warszawskim, powstały Szkoła Prawa i Szkoła Lekarska. W 1816 roku car Rosji i król Polski Aleksander I Romanow (1777-1825) zezwolił na powstanie uniwersytetu, złożonego z 5 wydziałów: Prawa i Administracji, Lekarskiego, Filozoficznego, Teologicznego, Nauk i Sztuk Pięknych. Po kilku latach względnego liberalizmu, władze rosyjskie ograniczyły swobody uniwersyteckie, a gdy ogromna większość studentów wzięła udział w Powstaniu Listopadowym, uniwersytet został zlikwidowany. Chwilowa liberalizacja w Rosji umożliwiła uzyskanie zgody na otwarcie w Warszawie polskiej wyższej uczelni: Akademii Medyko-Chirurgicznej. W 1862 roku dodane zostały do niej wydziały: Prawa i Administracji, Filologiczno-Historyczny i Matematyczno-Fizyczny. W ten sposób powstała Szkoła Główna, która w parę lat po Powstaniu Styczniowym została zamknięta. Na jej miejsce powołano Cesarski Uniwersytet Warszawski, rosyjskojęzyczną uczelnię, która funkcjonowała do 1915 roku. Po zajęciu Warszawy w czasie I wojny światowej, niemieckie władze okupacyjne wyraziły zgodę na utworzenie polskich wyższych uczelni. Uniwersytet Warszawski stał się jedną z pierwszych legalnie działających instytucji narodowych. Po 1918 roku Uniwersytet po raz pierwszy w swych dziejach mógł rozwijać się w warunkach wolności nauki i nauczania. Pośmierci marszałka Józefa Klemensa Piłsudskiego (1867-1935), Senat UW uchwalił wniosek o nadanie uczelni jego imienia. Po wybuchu II wojny światowej okupanci hitlerowscy zamknęli polskie wyższe uczelnie. Zbiory i wyposażenie wielu pracowni zostały wywiezione do Niemiec. Uniwersytet przekształcono w koszary żandarmerii, a bibliotekę - w bibliotekę niemiecką. W czasie okupacji wielu pracowników Uniwersytetu kontynuowało zajęcia ze studentami w mieszkaniach prywatnych. W 1944 roku w zajęciach uczestniczyło już prawie 300 pracowników naukowych i 3.500 studentów. Większość studentów była jednocześnie żołnierzami podziemia. Po wojnie, władze komunistyczne starały się ograniczyć autonomię uczelni, lecz po 1956 roku w większości dyscyplin udało się odbudować swobodę nauczania i badań na poziomie europejskim. Oficjalna ideologia odgrywała niewielką rolę. W marcu 1968 roku doszło do wystąpień studenckich, stłumionych przez milicję. Represje dotknęły też wielu pracowników. Liczący 20 tysięcy studentów uniwersytet pozostał jednak ośrodkiem niezależnej myśli.
-
