• 6

Katedra Św. Michała Archanioła.

Podróż: Gdzieś Tam, w Polsce cz. I ...
Miejsce: Łomża, Podlaskie , Polska, Europa

• 
• Katedra św. Michała Archanioła w Łomży – późnogotycki kościół św. Michała Archanioła wzniesiony ok. 1526.
  
  Łomża zgodnie z potwierdzoną legendą już około roku 1000 miała swój kościół farny na wzgórzu św. Wawrzyńca w Starej Łomży, odległy około 1 km od dzisiejszej katedry. Dla upamiętnienia zwycięstwa pod Grunwaldem w 1410 r. Jan książę mazowiecki po powrocie z wyprawy w 1411 r. w miejscu gdzie obecnie znajduje się klasztor i kościół ojców Kapucynów wybudował murowany kościół pod wezwaniem Panny Maryi i Rozesłańców, gdy ten kościół około 100 lat później podupadł książęta mazowieccy Janusz i Stanisław oraz ich matka Anna rozpoczęli wznoszenie obecnego kościoła farnego, pracami kierował biskup płocki Andrzej Noskowski, który również konsekrował świątynie w 1525 r. Kolejna konsekracja kościoła odbyła się po 1531 przez biskupa płockiego Andrzeja Krzyckiego. Około 1550 roku kościół został przebudowany na pseudobazylikę i przesklepiony.
  
  
  
  Istnieje hipoteza zgodnie, z którą sklepienie prezbiterium jest starsze od sklepienia reszty kościoła oraz, że prezbiterium stanowiło niegdyś kaplicę zamkową książąt mazowieckich, która pochodziła zapewne z pierwszych lat XV stulecia. Opisy dawnej Łomży potwierdzają istnienie oddzielnej kaplicy zamkowej.
  
  
  
  W wyniku zniszczeń w czasie potopu szwedzkiego w latach 1691-1692 odbył się remont, w wyniku którego wystrój kościoła zmienił się z gotyckiego na barokowy według projektu Józefa Szymona Bellottiego. Wzniesiono nowy szczyt zachodni i szczyt nad łukiem tęczowym oraz podniesiono mury prezbiterium, a także obniżono dachy. Ponowna konsekracja świątyni odbyła się w 1783, lecz w 1819 została czasowo zamknięta z uwagi na zły stan techniczny. W 1886 roku restaurację sklepień przeprowadził J. Hinz. W 1886 roku dobudowano od południa zakrystię. Od 1921 znajduje się w rejestrze zabytków. 28 października 1925 podniesiony do rangi katedry w wyniku utworzenia diecezji łomżyńskiej. W latach 1932-1934 przebudowano pod kierunkiem S. Cybichowskiego poprzez dostawienie piętra na zakrystii południowej oraz drewnianych empor w prezbiterium, wybito otwory w ścianie południowej i przeniesiono nagrobki z prezbiterium i kaplicy Różańcowej do nawy.
  
  
  
  W czasie II wojny światowej uległ częściowemu zniszczeniu i dzięki zabiegom biskupa Stanisława K. Łukomskiego nie został wysadzony. Odbudowany w 1952 rokiem i regotyzowany w latach 1953-1958 według projektu W. Paszkowskiego. Jest przykładem tzw. gotyku mazowieckiego.