-
-
- Grób generała Zygmunta Henryka Berlinga (1896-1980). W młodości należał on do Związku Strzeleckiego, później w czasie I wojny światowej był żołnierzem Legionów Polskich. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, w której wsławił się, jako dowódca V batalionu kieleckiego w obronie Lwowa, otrzymując Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari. Studiował na wydziale prawa UJ (lata 1915-1920), a następnie w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie (lata 1923-1925). W czasie przewrotu majowego poparł marszałka Józefa Piłsudskiego (1867-1935). W czerwcu 1939 roku, na własną prośbę odszedł z wojska po wyroku sądu honorowego, w związku z głośną sprawą rozwodową (oficerski sąd honorowy uznał jego postępowanie za wyłudzenie majątku żony) i kampanię wrześniową spędził bez przydziału. Wraz z Państwowym Instytutem Rozrachunkowym, gdzie odbywał praktykę, został ewakuowany do Wilna. Został aresztowany przez NKWD i był więziony w Starobielsku i Moskwie. W obozie jenieckim w Starobielsku został zwerbowany do współpracy z NKWD, a następnie po przyjęciu obywatelstwa ZSRR, został skierowany wraz z grupą oficerów, deklarujących chęć wspierania Sowietów, do willi NKWD w Małachówce pod Moskwą, gdzie pomagał w ich weryfikacji, badaniu prawdziwego stosunku do Rosji, a następnie selekcji pod kątem przydatności do służby w Armii Czerwonej. Był współautorem deklaracji hołdu i lojalności przesłanej na ręce Stalina w marcu 1941 roku. Po agresji Niemiec i podpisaniu układu Sikorski-Majski, wstąpił do armii, tworzonej przez gen. Władysława Andersa (1892-1970), nie zrywając wszakże kontaktów z NKWD. Był szefem sztabu 5 DP, a następnie szefem bazy ewakuacyjno-zaopatrzeniowej w Krasnowodsku. Był zwolennikiem pozostania oddziałów WP w ZSRR i udziału w walkach na froncie wschodnim. Po ewakuacji Armii Polskiej na Wschodzie do Iranu pozostał w ZSRR, za co został zdegradowany i wydalony z Wojska Polskiego, a następnie skazany przez sąd wojenny RP w 1943 roku na śmierć, jako dezerter. Wódz Naczelny gen. broni Kazimierz Sosnkowski (1885-1969) nie zatwierdził jednak tego wyroku. W 1943 został mianowany przez Stalina dowódcą 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, a następnie i 1 Armii WP. Oskarżano go o spowodowanie znacznych strat w bitwie pod Lenino 12 października 1943 roku. Był skonfliktowany z członkami Centralnego Biura Komunistów Polskich i Wandą Wasilewską (1905-1964), którzy zarzucali mu m.in.błędne koncepcje polityczne. Podczas Powstania Warszawskiego wydał rozkaz części podległych mu jednostek wojskowych (2 DP i 3 DP) przeprawienia się na Czerniaków, Powiśle i Żoliborz i nawiązania kontaktów z powstańcami. Brak wystarczającego wsparcia Armii Czerwonej, a także popełnione przez Berlinga błędy były przyczyna porażki. Osobistym rozkazem Stalina wydanym 30 września 1944 Zygmunt Berling został odwołany ze stanowiska dowódcy 1 AWP. Po wojnie zrodziła się legenda (podtrzymywana przez samego Berlinga), że była to reakcja na jego decyzję w sprawie pomocy Powstaniu. Został on wówczas wezwany do ZSRR i zmuszony do podjęcia studiów na Wyższej Wojskowej Akademii Sił Zbrojnych im. Klimenta Woroszyłowa w Moskwie. W roku 1947 wrócił do Polski i organizował Akademię Sztabu Generalnego, którą kierował w 1947 roku, a następnie w latach 1948-1953. Po przejściu na wojskową emeryturę zajmował różne ministerialne stanowiska w resortach PGR, rolnictwa i leśnictwa. Był także prezesem Polskiego Związku Łowieckiego, zasiadał także we władzach ZBoWiD.
-
