-
-
- Widok sprzed stacji Świętokrzyska w stronę ulicy Zielnej. Widoczne są charakterystyczne budynki PAST-y i "Cedergrenu". Wczesnomodernistyczny gmach, położony przy ul. Zielnej 39, wybudowany w latach 1907-1910 przez Bronisława Wawrzyńca Brochwicz-Rogoyskiego (1861-1921) oraz szwedzkiego architekta Izaaka Gustawa Clasona (1856-1930) dla towarzystwa telefonicznego "Cedergren", przejęty w 1922 roku przez Polskę Akcyjną Spółkę Telefoniczną (PAST) był pierwszym wysokościowcem w Warszawie. Był to najwyższy budynek w Warszawie aż do wybudowania Prudentialu na placu Napoleona. W momencie oddania do użytku był najwyższym budynkiem w całym Imperium Rosyjskim. Stojąca obok (po lewej stronie) kamienica również należała do "Cedergrenu". Budynek PAST-y odegrał bardzo ważną rolę podczas Powstania Warszawskiego - przez całą pierwszą połowę sierpnia był rękach Niemców, dzięki czemu mogli oni łatwo obserwować oraz ostrzeliwać Śródmieście Północne, w szczególności rejon placu Dąbrowskiego. Wielokrotne szturmy powstańców kończyły się fiaskiem aż do 20 sierpnia 1944, kiedy to Batalion "Kiliński" zaatakował broniących się w budynku Niemców mieszanką ropy i benzyny, wystrzeliwaną na wysokość pierwszego i drugiego piętra za pomocą strażackiej sikawki. Równocześnie z sąsiedniej kamienicy powstańcy dokonali wyłomu i wtargnęli do budynku. Ten szturm był udany, Niemcy ponieśli spore straty. Wkrótce na szczycie zawisła biało-czerwona flaga. Gmach mocno zrujnowany w wyniku działań wojennych, został odbudowany dopiero na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. W roku 2000 został przekazany środowiskom kombatanckim, w których imieniu budynkiem administruje Fundacja Polskiego Państwa Podziemnego. W 2003 roku na szczycie umieszczono znak Polski Walczącej.
-
