-
-
- Zamek krzyżacki. W lipcu 1626 roku wojska szwedzkie zbrojnie zajęły Gniew, a podjęta w sierpniu 1627 próba jego odbicia przerodziła się w wielką bijatykę na otwartym polu, zakończoną spektakularną klęską biało-czerwonych. Ostatecznie twierdzę odzyskał rok później hetman Stanisław Koniecpolski (1591-1646), który po dziesięciu dniach ostrzału artyleryjskiego zmusił szwedzki garnizon do kapitulacji. W czasie drugiej wojny polsko-szwedzkiej (Potop) hetman wielki koronny Jerzy Sebastian Lubomirski (1616-1667) przetrzymywał w Gniewie jeńców wojennych, którzy razu pewnego nudząc się wydłubali otwór w zamkowym lochu i przedostali się do piwnic, gdzie przypuścili szturm na leżakujące tam wino, opróżniając z niego trzy solidne beczki. Podczas Potopu warownia została mocno zniszczona, tracąc bramy, fragmenty murów i zabudowy przedzamcza. Na zamku funkcjonował jednak cały parter i kaplica na piętrze, zachowała się też duża ilość sprawnej broni artyleryjskiej, a także ciężkiej amunicji.
-
