-
-
- Kaplica Królewska. W "wielkim przywileju" z roku 1457 król Kazimierz IV Jagiellończyk (1427-1492) zastrzegł sobie i swoim następcom patronat nad kościołem Mariackim, który nazywano odtąd główną Farą. Po przejęciu przez protestantów Kościoła Mariackiego w 1572 roku, ustanowieni przez króla polskiego katoliccy "tytularni proboszczowie luterańskiego kościoła Mariackiego" odprawiali msze w jednym z pomieszczeń plebanii, przekształconym z czasem w kaplicę p.w. św. Andrzeja. W czasie wizyty króla Jana III Sobieskiego (1829-1696) zmarł w Gdańsku prymas Andrzej Olszowski (1621-1677). W testamencie przeznaczył 80 tys. zł na nową kaplicę. Król dodał z własnej szkatuły 20 tys. zł, umożliwiając w ten sposób rozpoczęcie budowy kaplicy, zwanej na jego pamiątkę Królewską. Kaplicę postanowiono wznieść na terenie przylegającym do plebanii od strony ul. Świętego Ducha "w pobliżu Fary, między ulicą Podkramarską a Ławami Mięsnymi Prawego Miasta". Kamień węgielny położono 21 lipca 1678 roku. Zaopatrzono go w srebrną tabliczkę, której łacińska inskrypcja wymienia papieża Innocentego XI (1611-1689), cesarza Leopolda I Habsburga (1640-1705), króla polskiego Jana III (1629-1696), biskupa kujawskiego i pomorskiego Stanisława Sarnowskiego (?-1680) i wojewodę pomorskiego Władysława Denhoffa (1639-1683). Wezwanie kaplicy określono jako "ku czci Świętego Ducha i pamięci Świętych Jana Chrzciciela i Andrzeja Apostoła". Budowę zakończono 10 maja 1681 roku. Kaplicę poświęcono w 2 lata później, ale uroczystej konsekracji dokonał biskup Bonawentura Madaliński (1620-1691) dopiero 13 stycznia 1685 r. Autorem projektu był Tylman z Gameren (1632-1706), zaś budowniczym Kaplicy - pochodzący z Gdańska Barthel (Bartłomiej) Ranisch (1648-1701). Za twórcę wspaniałego wystroju kamieniarskiego rzeźb uważa się Andreasa Schlütera Młodszego (1660/1664-1714), również gdańszczanina.
-
